صبح روز شنبه، مسعود پزشکیان رئیس جمهور برای دفاع از کابینه پیشنهادی خود راهی بهارستان شد و طی سخنانی به دفاع از برنامه دولت و کلیات کابینه پیشنهادی پرداخت.
از مجموع صحبت‌هایی که توسط نمایندگان موافق و مخالف برنامه دولت در صحن مجلس مطرح شده است می‌توان این موضوع را برداشت کرد که مجلس قصد همکاری و تعامل حداکثری با رئیس جمهور را دارد. البته که انتقاداتی نیز ممکن است به اسامی و روندها وارد باشد اما نمایندگان نشان دادند که قصد ندارند از انتقادات خود، شمشیری برای تقابل با دولت بسازند.
مشخص است که کابینه پیشنهادی آقای پزشکیان مبتنی بر نگاه اصلاح‌طلبی و با سلیقه اصلاح‌طلبان انتخاب شده است، امّا مجلس امروز این نشانه را به روشنی از خود بروز داد که به دنبال تعامل حداکثری با دولت است و بنا ندارد که این دولت را ضرورتاً به یک دولت همسو با مجلس تبدیل کند بلکه می‌خواهد با به رسمیت شناختن دیدگاه کلان دولت، از خطوط کلان حفاظت کند.
البته اینکه مجلس احتمالاً به چند نفر معدود از افراد پیشنهادی رای ندهد، چیز غیرطبیعی نیست و نمی‌توان از آن برداشت غیرهمدلی داشت.
پرهیز از پرتگاه اختلاف
مرور مهمترین بندهای اظهارات رئیس جمهور در دفاع از کابینه پیشنهادی نشان می‌دهد که آقای پزشکیان هم طبق رویه سابق خود بر وفاق ملی تاکید داشته و تلاش می‌کند از بوجود آمدن شکاف‌های سیاسی جلوگیری کند.
پزشکیان در آغاز سخنرانی خود تاکید کرد که دولت معرفی شده به مجلس، دولت وفاق ملی بوده و به رعایت قانون اساسی، حقوق همه مردم ایران و تحقق برنامه هفتم توسعه التزام دارد.
رئیس جمهور در این جلسه همچنین با گفتن این جمله که: « تصمیم درست بر اساس نگاه یک گروه خاص نیست و باید بر اساس مستندات علمی باشد» تلویحاً پاسخ گروه‌هایی که به دنبال کسب سهم حداکثری از کابینه بودند را داد.
از آنجایی که رای اعتماد به وزرا می‌تواند چالشی‌ترین اقدام مشترک دولت و مجلس باشد، جلوگیری از تبدیل شدن این چالش به بهانه‌ای برای نزاع‌های سیاسی غیر سازنده نیاز به اتخاذ رویکردی تعاملی دارد.
این الزام اینگونه مورد توجه پزشکیان قرار گرفت: «بین قوا هماهنگی ایجاد شده و نقطه بسیار خوبیست؛ ان‌شاءالله روابط با مجلس دوستانه‌تر و برادرانه‌تر خواهد بود.»
پزشکیان همچنین در توصیفی جالب، عدم وحدت را به قرار گرفتن در لبه پرتگاه تشبیه کرد و اظهار داشت: «عدم وحدت و انسجام یعنی لبه‌ی پرتگاه و آتش بودن ما باید کاری کنیم وحدت و انسجام اتفاق بیفتد.»
نمایندگان پیام همدلی دادند
آنچه از مجموع صحبت‌های نمایندگان بر می آید این است که آنها پیام وفاق ملی رئیس جمهور را دریافت کرده‌اند تا جایی که نمایندگان منتقد نیز به این مهم توجه کرده و آن را تائید کردند.
روح الله ایزدخواه که نسبت به عدم جوانگرایی در کابینه و نیز خلا عدالت محوری در برنامه وزرا منتقد بود و به عنوان مخالف پزشکیان صحبت کرد گفت: «موضع اینجانب سیاسی نیست بلکه در مورد اعتراض برخی در جریان اصلاحات است که گفتند چرا از افراد سیاسی‌تر و تندروتر در کابینه استفاده نشده است در حالی که این موضوع نقطه قوت رئیس جمهور است.»
دیگر نماینده‌ای که به عنوان مخالف کابینه در صحن مجلس صحبت کرد مسلم صالحی نماینده مردم اقلید بود. صالحی نیز دولت چهاردهم را از معدود دولت‌هایی دانست که سلایق مختلف سیاسی در آن حضور دارد و می‌تواند امید را دل مردم روشن کند. او البته متذکر شد که: «اگر اختلافات سیاسی در سطح وزارتخانه‌ها بوجود بیاید این فرصت به تهدید تبدیل می‌شود.»
خلأ رویکردهای اجرایی مهمترین انتقاد به برنامه پزشکیان
مهمترین انتقادی که نمایندگان به کابینه دولت چهاردهم وارد دانستند، خلا راهبردهای اجرایی در برنامه دولت بود. نمایندگان اتکا رئیس جمهور به برنامه توسعه هفتم و سیاست‌های کلی را عامل بوجود آمدن این خلا معرفی کردند.
علیرضا سلیمی نماینده مردم تهران علی رغم حمایت از رویکرد دولت پزشکیان مبنی بر تشکیل دولتی مبتنی بر وفاق ملی جز نسبت به عدم ارائه برنامه توسط پزشکیان منتقد بود و در این خصوص گفت: «آقای پزشکیان برنامه جداگانه ارائه نکرده و گفته برنامه من برنامه هفتم است؛ ما الان باید در مخالفت یا موافقت با برنامه باید صحبت کنیم؟»
رحمت الله نوروزی نماینده مردم علی آباد کتول انتقادش در این رابطه را اینگونه مطرح می‌کند: «برنامه‌هایی که رئیس جمهوری مطرح فرمودند بسیار ارزشمند است اما ما تصویر روشنی را از اجرای این برنامه‌ها نداریم؛ انتظار این است رئیس جمهوری که التزام به برنامه هفتم و قانون دارند، نقشه راه اجرایی برنامه‌ها را نیز ارائه کند.»
علی بابایی کارنامی نماینده مردم ساری نیز برنامه عملیاتی از پزشکیان را اینگونه مطالبه کرد: «ان‌شاءالله رئیس جمهور محترم در صحبت‌های نهایی حتماً دیدگاه‌های‌شان درباره چراها و برنامه‌های عملیاتی را مطرح کنند چراکه ملت شریف ایران قضاوت می‌کنند و 4 سال آینده با استناد به این همین صحبت‌های و نظرات درباره قصور مجلس یا دولت قضاوت می‌کنند.»
حسینعلی حاجی دلیگانی نیز با انتخاباتی توصیف کردن صحبت‌های رئیس جمهور اینگونه بر لزوم ارائه برنامه توسط پزشکیان تاکیدکرد: «شکی نیست آقای پزشکیان برای حل مشکلات کشور آمده است. بیشتر از وزرای پیشنهادی رای اعتماد خواهند گرفت. آقای پزشکیان باید دیدگاه‌های خود را درباره ارز می‌گفت و برنامه‌های خود را اعلام می‌کرد.»
پاسخ انتقادات غیر فنی داده شد
اگرچه عمده نمایندگان در اظهاراتشان موافقت با کابینه پزشکیان را نشان دادند اما در کنار انتقادات فنی برخی تک جمله‌های انتقادی نیز در این جلسه مطرح شد که پشتوانه فنی نداشته و اتفاقاً در چارچوب ضربه به وفاق ملی تعریف می‌شوند.
محمد قسیم عثمانی در تندترین انتقادات نسبت به رئیس جمهور نسبت به عدم حضور فرد اهل سنت در کابینه معترض شد. نماینده مردم بوکان حتی حضور یک نماینده زن در کابینه را نیز کافی ندانست. مشابه چنین اظهاراتی را 2 نماینده دیگر نیز مطرح کردند. مسلم صالحی؛ نماینده اقلید نسبت به عدم حضور وزیری از استان فارس در کابینه معترض شد و سارا فلاحی نیز از انتظارش برای حضور زنان بیشتر در کابینه و نیز نماینده‌ای از اقلیت‌های دینی گفت.
این اظهارات که خود می‌تواند عامل تبعیض باشد و شایسته سالاری را ذبح کند، توسط رئیس جمهور اینگونه پاسخ داده شد: «آموزش و سلامت عادلانه و باکیفیت برای همه مردم باید صرف نظر از جنسیت، قومیت و محلی که مردم در آن زندگی می کنند تامین شود.»
مطالبه درست برای رفع تبعیض سیاسی و مدیریتی این است که افراد توانمند به لحاظ اجرایی و علمی بدون توجه به قومیت آنها برای عضویت در کابینه انتخاب شوند.
اینکه بعد از معرفی کابینه به جای حمایت از رئیس جمهور با انتقادات سازنده صدای مطالبات غیر فنی و قومی برخواسته شود امری است که می‌تواند در جهت تشدید شکاف‌های اجتماعی عمل کند.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس به اظهارات شکاف آفرین برخی نمایندگان اینگونه واکنش نشان داد: «برخی اوقات با برخی صحبت‌ها از این تریبون ملی که بلندترین منبر جمهوری اسلامی است حرف‌هایی به دفاع از قومیت‌ها و مذاهب می‌زنیم که عملا به سوی روشی می‌رود که با دو قطبی‌های جعلی باعث مشکلات بیشتری می‌شود.»