شرایط فرزندخواندگی در ایران چیست؟ قوانین فرزندپذیری + فرآیند سرپرستی کودکان برای ایرانیان خارج از کشور

در این گزارش با نگاهی به قانون فرزندخواندگی در ایران به شرایط و راه حل چالش‌های پیش روی ایرانیان خارج از کشور که درخواست فرزندپذیری را دارند می‌پردازیم.

به گزارش صفحه فردا، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲، آئین‌نامه اجرایی ماده ۲۲ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۴، و آئین‌نامه اجرایی ماده ۳۶ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۴، مجموعه قوانین و آئین‌نامه‌های مربوط به فرزندخواندگی در ایران را تشکیل می‌دهند.
شرایط عمومی برای تمامی متقاضیان سرپرستی شامل انجام واجبات و ترک محرمات، داشتن صلاحیت اخلاقی، عقد دائم زوجین، تابعیت ایرانی، حداقل یکی از زوجین بیش از سی سال سن داشته باشد، عدم داشتن محکومیت کیفری، داشتن تمکن مالی، عدم داشتن سفیهی یا مجنونی، داشتن سلامت جسم و روان لازم برای نگهداری از کودک، عدم اعتیاد به مواد مخدر و الکل، و عدم مبتلا به بیماری واگیر یا صعب‌العلاج می‌شود.

چه کسانی می‌توانند درخواست فرزندخواندگی بدهند؟

متقاضیان سرپرستی می‌توانند شامل زوجین بی‌فرزند، دختران و زنان بدون شوهر فاقد فرزند، و زوجین دارای فرزند باشند.
تمکن مالی متقاضیان توسط مراجع فرزندخواندگی کشور محل اقامت بررسی و گزارش می‌شود و احراز و تایید نهایی بر عهده سازمان بهزیستی است. تمکن مالی شامل شغل پایدار با درآمد مکفی، خانه مسکونی، و سایر اموال می‌باشد.
متقاضیان دارای بیمه پایه اجتماعی با رعایت سایر شرایط در اولویت هستند، اما داشتن بیمه پایه اجتماعی الزامی نیست.

چرا باید اموالی به نام فرزندخوانده ثبت شود؟

فرزندخوانده‌ها از سرپرستان خود ارث نمی‌برند و در صورتی که سرپرستان بخواهند کودک ارث ببرد، باید به دستور دادگاه بخشی از اموال یا حقوق خود را به نفع کودکان تحت سرپرستی خود تملیک یا تعهد به تملیک نمایند.
به همین منظور با نظر دادگاه باید بخشی از اموال یا حقوق خود را به نفع کودک یا نوجوان تحت سرپرستی خود تملیک یا تعهد به تملیک نمایید.
همچنین سرپرستان می‌بایست با نظر بهزیستی خود را نزد یکی از شرکت های بیمه به نفع کودک یا نوجوان تحت سرپرستی بیمه عمر نماید.

مدارک اولیه لازم در مرحله ارسال فرم مشخصات فردی و مصاحبه اولیه
۱- تصویر کلیه صفحات شناسنامه ایرانی متقاضیان
۲- تصویر کارت ملی متقاضیان

شرایط اختصاصی فرزندخواندگی

سرپرستان مکلف به نگهداری و تربیت کودک تحت سرپرستی و پرداخت هزینه‌های زندگی او هستند.
برای زوجین بدون فرزند، شرایط اختصاصی عبارتند از گذشت پنج سال از تاریخ ازدواج بدون فرزند داشتن و در صورتی که بنا به تشخیص پزشکی بچه دار نشوند، نیازی به گذشت پنج سال نیست. همچنین اخذ گواهی پزشکی متخصص زنان و زایمان نیز لازم نیست.
برای زنان مجرد، شرایط اختصاصی عبارتند از نداشتن فرزند و داشتن منزل مسکونی به صورت مستقل، بدون توجه به اینکه ملکی باشد یا استیجاری.
برای زوجین دارای فرزند، شرایط اختصاصی عبارتند از رعایت تناسب سنی کودکان زیستی با کودک تحت سرپرستی متقاضی و احراز تناسب توسط سازمان بهزیستی. همچنین، واگذاری کودک غیرهمجنس با کودکان زیستی متقاضیان بلامانع است.

جزئیات و شرایط فرزندپذیری برای ایرانیان خارج از کشور

سامانه ملی سرپرستی کودکان در خارج از کشور از طریق دفاتر کنسولی، سفارتخانه‌ها و دفتر حافظ منافع فعالیت می‌کند. سازمان بهزیستی سعی می کند از بین متقاضیان مناسب ترین والدین را برای سرپرستی کودکان انتخاب کند. این انتخاب بر اساس ویژگی های مختلفی مانند سن، شغل، تحصیلات، وضعیت مالی و غیره انجام می شود.
اما لازم است توجه داشته باشید که درخواست شما ممکن است پاسخ مثبتی دریافت نکند، زیرا همیشه تعداد متقاضیان بیشتر از تعداد کودکان است. همچنین، لازم است بدانید که تعدادی از کودکان به دلیل نیاز به مراقبت خاص تحت مراقبت سازمان بهزیستی قرار دارند و نمی توانند واگذار شوند.
بعضی از کشورها فقط اجازه ورود کودکانی را می دهند که پدر یا مادر آنها فوت یا رها شده باشد. در نهایت، بعضی از کودکان دارای مشکلات جسمی، عاطفی یا رفتاری هستند که نیازمند مراقبت خاصی هستند. بنابراین، درخواست شما ممکن است به دلایل مختلفی رد شود.
در مواردی که تعداد متقاضیان بیشتر از تعداد کودکان موجود است، اولویت به متقاضیانی که کمتر از پنجاه سال سن دارند، تعلق می‌گیرد. فرایند سرپرستی کودک طولانی و زمان‌بر است و نیازمند هماهنگی‌های بین بخشی است. لازم است شما در کلیه مراحل صبور باشید.

مدارک لازم برای ارائه درخواست سرپرستی

برای ارائه درخواست سرپرستی، باید مدارک لازم ارائه شود که شامل تصاویر شناسنامه، کارت ملی، سند ازدواج، آخرین مدرک تحصیلی، مدارک مالکیت یا اجاره منزل، مدارک مالی، گواهی پزشکی و سایر مدارک مربوطه است.
در صورت عدم اولویت قرار گرفتن، می‌توانید با واگذاری حق انتخاب به سیستم کارشناسی بهزیستی، سریعتر کودکی را بپذیرید.
همچنین، امکان پذیرش تقاضای سرپرستی دو یا چند کودک به صورت همزمان وجود ندارد، مگر در موارد خاص. در صورت تمایل به سرپرستی مجدد، باید حداقل دو سال از تحویل کودک قبلی گذشته باشد و در صورت پذیرش تقاضا قبل از دو سال، باید نیازمندی‌های خاصی مانند عدم تمایل دیگران به پذیرش کودک یا وجود مشکلات بهداشتی یا معلولیت در کودک وجود داشته باشد.
در پذیرش تقاضای سرپرستی مجدد، علاوه بر مجدد بررسی متقاضیان، وضعیت کودک تحت سرپرستی قبلی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

شرایط خاص درخواست سرپرستی کودکان بهزیستی

در بسیاری از مواقع، سازمان بهزیستی نمی تواند درخواست شما را برآورده کند، زیرا تعداد متقاضیان بیشتر از تعداد کودکان است. اگرچه شما شرایط سرپرستی از کودک شیرخوار را داشته باشید، باید صبر کنید زیرا بیشتر متقاضیان کودک شیرخوار هستند. علاوه بر این، برای واگذاری کودک شیرخوار تا دو سال باید سن شما متناسب با کودک باشد.
در نظر داشته باشید که واگذاری کودک کمتر از پنج سال به متقاضیان با سن بین ۳۰ تا ۴۴ سال و واگذاری کودک بالاتر از پنج سال به متقاضیان بالاتر از ۴۴ سال بستگی دارد.
تفاوت سنی منطقی بین کودک و سرپرست باید مدنظر قرار گیرد و در موارد خاص نیاز به نظارت تخصصی و خدمات مشاوره وجود دارد.

شرایط واگذاری خارج از نوبت سرپرستی کودک به متقاضیان

واگذاری سرپرستی کودک به متقاضیان داخل و خارج کشور براساس تاریخ درخواست واگذار صورت می‌گیرد و در بعضی موارد خاص، واگذاری خارج از نوبت نیز امکان‌پذیر است.
این شرایط عبارتند از: در صورتی که کودک مشکلات جسمی یا روانی دارد، نیاز به درمان خاصی دارد یا معلولیت دارد، نیازمندی‌های ویژه‌ای دارد و نیاز به مراقبت‌های تخصصی و مستمر پس از واگذاری دارد.
همچنین، بسیاری از متقاضیان کودک دختر می‌خواهند و ممکن است لازم باشد صبر کنید تا درخواست شما برآورده شود. بسیاری از کودکان تحت مراقبت سازمان بهزیستی والدین دارند و بهزیستی اجازه ندارد آنها را به متقاضیان بسپارد مگر اینکه عدم صلاحیت والدین اثبات شده باشد یا والدین فوت کرده باشند. همچنین، کودکان تحت مراقبت سازمان بهزیستی ممکن است مشکلات جسمی، عاطفی، رفتاری و یا معلولیت داشته باشند یا ممکن است در زمانی که شما درخواست می‌دهید، کودک متناسب با شرایط شما در دسترس نباشد و در این صورت می‌توانید در لیست انتظار قرار بگیرید.
درصورت قرارگرفتن در لیست انتظار، شرایط سنی شما براساس وضعیت جدید بررسی می‌شود و کودک متناسب با شرایط جدید به شما پیشنهاد می‌شود.

نکات ضروری که باید در هنگام ارائه درخواست فرزندخواندگی بدان توجه داشته باشید

در پایان ذکر این نکات ضروری به نطر می رسد تا مسیر ارائه درخواست سرپرستی کودکان برای ایرانیان خارج از کشور و داخل بهتر و سریعتر انجام پذیرد:
– قبل از هر اقدامی، باید با مسئولین کشور محل اقامت در این مورد مشورت کنید.
– بهتر است انتخاب سن و جنس و وضعیت کودک را به به سیستم کارشناسی بهزیستی بسپارید. چون این کار ممکن است تا حدی به تسهیل در پذیرش درخواست شما کمک کند. هر چند که الزامی در این زمینه ندارید.
– عواقب احتمالی هر گونه اظهارات خلاف واقع و صحت مدارک ارائه شده به بهزیستی متوجه شما است.