دلایل مختلف پریود نشدن چیست؟ + جدول راه های تشخیص و درمان

پریود نشدن که به آن آمنوره گفته می‌شود، یکی از مهم‌ترین بی‌نظمی‌های پریود است . این علامت می‌تواند نشاندهنده‌ی بارداری یا بیماری‌های دیگر زنانه و هورمونی باشد. برای آگاهی بیشتر از این علامت مطلب زیر را مطالعه کنید.

آمنوره به معنی پریود نشدن یا قطع پریود برای چند ماه است. بیماری‌های مختلف ممکن است باعث بروز این مشکل شوند. سیستم‌های پیچیده هورمون‌ها در قاعدگی نقش دارند. زمانی که رحم برای بارداری آماده می‌شود؛ اما حاملگی اتفاق نمی‌افتد، دیواره رحم ریخته و خونریزی ایجاد می‌شود. مشکلات مربوط به قاعدگی می‌تواند به هیپوتالاموس، تخمدان‌ها یا رحم مربوط باشد. اگر شما هم برای چند وقت پریود خود را از دست داده‌اید یا تا ۱۵ سالگی هنوز پریود نشده‌اید، باید برای تشخیص علت آن و شروع درمان به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

پریود نشدن چیست؟ (آمنوره یعنی چه)

آمنوره یا به انگلیسی amenorrhea یک اصطلاح پزشکی است که برای خانم‌ها با فقدان قاعدگی استفاده می‌شود. پریود نشدن نوعی پریود نامنظم است. زمانی که خانمی دوره قاعدگی ندارد، باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کند. معمولا این مشکل در دوران پریودی قابل‌درمان بوده و می‌توان بیماری که علت آن است، تشخیص داد. در واقع آمنوره یک بیماری نیست و نشانه بیماری دیگری بوده که باید درمان شود. فقدان پریود به معنی ناباروری نیست. اگر در سنین باروری هستید و هنوز تا یائسگی فاصله دارید، باید برای تشخیص علت آن اقدام کنید.

دو اصطلاح آمنوره اولیه و ثانویه در این مطلب زیاد تکرار شده است که در انتهای همین مطلب آن را توضیح داده‌ایم.

علائم پریود نشدن چیست؟ (علائم آمنوره اولیه و آمنوره ثانویه)

فقدان پریود خود نشانه‌ای از یک بیماری است. اما باتوجه‌به علت بروز آن ممکن است شخص دچار علائم زیر شود.

• ترشحات شیری از نوک پستان
• ریزش مو در دوران پریودی و قبل از پریود
• سردرد
• تغییر در بینایی
• افزایش موهای زائد صورت
• درد لگن
• انواع آکنه
• گرگرفتگی
• خشکی واژن
• رشدنکردن سینه در آمنوره اولیه

اگر حداقل به مدت ۳ ماه پریود نشده‌اید و آزمایش بارداری شما منفی است یا تا سن ۱۶ سالگی هرگز چرخه قاعدگی نداشته‌اید، باید برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید.

قطع پریودی علل مختلفی دارد. در مواردی مانند بارداری، شیردهی و یائسگی این حالت کاملا طبیعی بوده و نیاز به مداخله پزشکی نیست. بنابراین یکی از علائم اولیه بارداری قطع پریودی است ولی نمی‌توان گفت که همیشه علت پریود نشدن و بزرگ شدن شکم حاملگی است. اما در موارد دیگر ممکن است مصرف دارو یا بیماری خاصی باعث فقدان قاعدگی شود. سایر علل این عارضه به شرح زیر است:

علت پریود نشدن بعد از قرص اورژانسی چیست؟

قرص‌های ضدبارداری و داروهای تزریقی و کاشتنی مانند انواع دستگاه‌های داخل رحمی ممکن است باعث قطع پریود شوند. اما یکی از مهم‌ترین مواردی که باعث آمنوره می‌شود، عوارض قرص اورژانسی است. قرص‌های اورژانسی حاوی دوزهای بالای هورمون‌ها هستند که می‌توانند تعادل هورمونی بدن را مختل کرده و منجر به تأخیر در پریود شوند. این تغییرات هورمونی ممکن است باعث شوند که پریود شما برای مدتی نامنظم شود. نگرانی و استرس پس از مصرف قرص اورژانسی می‌تواند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارد. استرس می‌تواند تعادل هورمونی را مختل کند و منجر به تأخیر در شروع پریود شود. در صورت تاخیر بیش از یک هفته یا نگرانی از بارداری، با پزشک مشورت کنید.

اگر می‌خواهید بدانید کیا بعد از خوردن قرص اورژانسی پریود نشدند و چه پیشنهادی به آنها داده شده است، می‌توانید بخش کامنت مقاله قرص اورژانسی را مطالعه کنید.

علت پریود نشدن بعد از تزریق آمپول پروژسترون چیست؟

تزریق آمپول پروژسترون می‌تواند باعث عدم پریود شدن یا آمنوره شود. این وضعیت به دلایل زیر رخ می‌دهد:

• سرکوب رشد آندومتر: پروژسترون مانع رشد و ریزش منظم لایه داخلی رحم (آندومتر) می‌شود.
• تعادل هورمونی: تزریق پروژسترون می‌تواند تعادل هورمونی را تغییر داده و منجر به عدم پریود شدن شود.
• سرکوب تخمک‌گذاری: پروژسترون از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند، که می‌تواند باعث عدم پریود شود.

گاهی نیز از دوتا آمپول پروژسترون ۵۰ میلی برای پریود شدن کمک گرفته می‌شود.

علت پریود نشدن بعد از مصرف مدروکسی پروژسترون چیست؟

مصرف مدروکسی پروژسترون می‌تواند منجر به عدم پریود شدن (آمنوره) شود و پریود نشدن یکی از عوارض قرص مدروکسی پروژسترون است. دلایل احتمالی شامل موارد زیر است:

• تغییرات هورمونی
• سرکوب رشد آندومتر
• استرس و تغییرات فیزیولوژیکی

علت پریود نشدن بعد از قرص ال دی چیست؟

مصرف قرص‌های ال‌دی (قرص‌های جلوگیری از بارداری) ممکن است منجر به پریود نشدن یا تأخیر در پریود شود. بنابراین یکی از عوارض قرص ال دی آمنوره است. گاهی فعالیت شدید همراه با مصرف قرص‌های ال دی می‌تواند باعث این اتفاق شود. علت پریود نشدن بعد از مصرف قرص مجسترول و سایر داروهای هورمونی هم همین مسئله می‌تواند باشد. پس دلیل پریود نشدن دختر در یک ماه می‌تواند دارو، استرس، فعالیت بدنی شدید یا بارداری باشد.

پریود نشدن در دوران شیردهی و احتمال بارداری

یکی از علل شایع قطع پریودی شیردهی است. تقریباً همه افرادی که به طور کامل به نوزادان خود شیر می‌دهند، برای ۳ تا ۶ ماه یا حتی زمان بیشتری پریود نخواهند شد. به این حالت آمنوره شیردهی می‌گویند. اما احتمال بروز بارداری مجدد همچنان وجود دارد. پس در دوران شیردهی مادر باید از یک روش جلوگیری مناسب استفاده کند. زمانی که شروع به کاهش مدت زمان شیردهی می‌کنید، قاعدگی شما باید به روال معمول خود بازگردد. در صورت داشتن تغییراتی در الگوی معمول هم باید با پزشک در مورد دوره‌های عادت ماهانه خود صحبت کنید.

علت پریود نشدن در سن ۴۳ سالگی چیست؟

علائم یائسگی در زنان با آمنوره شروع می‌شود. یائسگی نشان دهنده پایان چرخه قاعدگی در خانم‌ها است. این اتفاق به طور معمول در سنین بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی اتفاق می‌افتد و ۴۳ سال هم در همین بازه سنی است. یائسگی پس از ۱ سال پریود نشدن به طور قطعی تشخیص داده می‌شود. قبل از آن هم پریود منظم نیست و بی‌نظمی زیادی در آن دیده می‌شود. بنابراین علت گر گرفتگی و پریود نشدن می‌تواند یائسگی باشد.

علت آمنوره اولیه چیست؟

علت بروز این مشکل می‌تواند سابقه خانوادگی تاخیر در پریود باشد. اما گاهی هم نشانه مشکل ژنتیکی است. اختلالات زیر ممکن است عملکرد تخمدان را تحت تاثیر قرار دهند.

• سندروم ترنر
• سندروم عدم حساسیت به آندروژن (باعث افزایش تستوسترون در بدن می‌شود.)
• نقص مولر: این ناهنجاری باعث مشکلات در اندام‌های تولیدمثلی می‌شود. رحم و لوله‌های فالوپ این افراد به‌خوبی رشد نمی‌کنند.
• مشکل ساختاری در دستگاه تناسلی: ممکن است مشکل از بدو تولد باشد یا رحم و لوله‌های فالوپ از بین بروند. مشکلات فیوژن هم باعث می‌شود تا لوله‌ها به‌خوبی به هم متصل نشوند.

علت آمنوره ثانویه: علت پریود نشدن و حامله نبودن چیست؟

علت بروز این مشکل ممکن است بیماری زنان، استرس، مصرف برخی داروها یا شاخص توده بدنی خیلی پایین باشد. در لیست زیر علت قطع پریودی توضیح داده شده است.

• شاخص توده بدنی بسیار پایین: BMI کمتر از ۱۹ خطر آمنوره را افزایش می‌دهد.
• ورزش شدید: این عارضه در میان دوندگان حرفه‌ای در مسافت طولانی و رقصندگان حرفه‌ای باله شایع است.
• استرس شدید یا آشفتگی عاطفی باعث بروز این مشکل می‌شود. فقدان پریود یکی از عوارض استرس و فکر زیاد است.
• برخی داروها: داروهای ضد روان‌پریشی، شیمی‌درمانی، ضدافسردگی، داروی فشارخون و آلرژی ممکن است این عارضه را ایجاد کنند.
• سندروم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان)
• نارسایی زودرس تخمدان
• مشکلات هیپوفیز تالاموس مانند تومور خوش‌خیم یا سرطانی در هیپوفیز یا کم‌کاری و پرکاری تیروئید
• یائسگی زودرس
• جای زخم رحم: زمانی که بافت اسکار در پوشش رحم ایجاد می‌شود، به آن سندروم آشرمن می‌گویند. این وضعیت از ریزش طبیعی پوشش رحم جلوگیری می‌کند. کورتاژ، سزارین یا درمان فیبروم‌های رحمی باعث این مشکل می‌شوند. از عوارض چسبندگی رحم آمنوره است.

آمنوره و چاقی

چاقی می‌تواند یکی از دلایل قطع پریودی باشد. در افرادی که اضافه‌وزن دارند، ممکن است سلول‌های چربی مانع از تخمک‌گذاری شوند.

چه کسانی مستعد آمنوره هستند؟

برخی عوامل ممکن است احتمال فقدان پریودی را افزایش دهند. از جمله:

• سابقه خانوادگی: اگر در خانواده و نزدیکان شما زنان دیگری دچار این مشکل باشند، ممکن است شما هم این عارضه را تجربه کنید.
• اختلالات خوردن: اگر دچار اختلالات روانی شایع مرتبط با غذا خوردن مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی هستید، ممکن است دچار قطع پریودی شوید.
• تمرینات ورزشی: تمرینات سخت احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهند.

قطع پریودی خود یک نشانه است و پزشک باید علت آن را تشخیص دهد. یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌ها و بررسی‌هایی که انجام می‌شود، ازمایش هورمونی در پریودی است. معمولا برای دو نوع فقدان قاعدگی آزمایش‌های زیر انجام می‌شود.

در آمنوره اولیه احتمالا پزشک آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند.

• سابقه خانوادگی باید بررسی شود.
• معاینات فیزیکی انجام می‌شود.
• در آزمایش خون باید فاکتورهای زیر لحاظ شود.
  • هورمون محرک فولیکول (FSH)
  • هورمون لوتئینه‌کننده (LH)
  • هورمون محرک تیروئید (TSH)

در آمنوره ثانویه احتمالا پزشک آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند.

• ابتدا سوالات زیر را از شما می‌پرسد:
  • قاعدگی شما از چه سنی شروع شد؟
  • آیا از نظر جنسی فعال هستید؟
  • آیا احتمال بارداری وجود دارد؟
  • آیا کاهش وزن یا افزایش وزن داشته‌اید و چه نوع ورزشی را دنبال می‌کنید؟
  • پریود شما چندروزه است؟ منظم است؟ خونریزی سنگین یا سبک است؟
• تست بارداری
• تست عملکرد تیروئید
• تست عملکرد تخمدان
• آزمایش هورمون‌های مردانه
• آزمایش پرولاکتین
• بررسی آندروژن و سایر آزمایش‌های هورمونی
• ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی
• هیستروسکوپی: یک لوله نازک به همراه دوربین وارد واژن و رحم می‌شود.

درمان آمنوره یا درمان پریود نشدن چیست؟

درمان آمنوره به علت آن بستگی دارد. اقدامات درمانی شامل موارد زیر می‌شود.

درمان آمنوره اولیه: باتوجه‌به نتیجه آزمایش عملکرد تخمدان و سن شخص درمان شروع می‌شود. اگر سابقه پریود دیررس در خانواده وجود داشته باشد، باید برای پریود صبر کرد. اما اگر مشکل ژنتیکی یا فیزیکی باشد، ممکن است جراحی پیشنهاد شود. در این شرایط ممکن است آمنوره درمان نشود.

درمان آمنوره ثانویه: درمان این نوع از فقدان پریود به علت آن بستگی دارد. راه‌های درمان شامل موارد زیر می‌شود.

• سبک زندگی و درمان آمنوره: گاهی با تغییر برنامه ورزشی یا رژیم غذایی مشکل برطرف می‌شود.
• درمان استرس: اگر علت آن استرس باشد، باید به روان‌شناس مراجعه کنید.
• درمان کمبود وزن: این مشکل را می‌توان با تغییر رژیم غذایی حل کرد. اگر دچار اختلالات تغذیه‌ای هستید، باید به روان‌شناس یا روانپزشک هم مراجعه کنید.
• درمان تیروئید کم‌کار: اگر مشکل از تیروئید باشد، ممکن است پزشک درمان با تیروکسین را شروع کند.
• درمان تنبلی تخمدان: باید این بیماری مدیریت شود. اگر اضافه‌‍وزن دارید، مهم‌ترین اقدام کاهش وزن است.
• درمان نارسایی زودرس تخمدان: با استروژن درمانی قاعدگی بازمی‌گردد.
• درمان هورمونی
• جراحی (در موارد نادر)

درمان آمنوره با آمپول پروژسترون – درمان آمنوره ثانویه با پروژسترون

گاهی می‌توان با تجویز قرص‌های ضدبارداری یا آمپول پروژسترون این مشکل را برطرف کرد. پزشک در این شرایط ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم پروژسترون را به مدت ۶ تا ۸ روز تجویز می‌کند. اگر در طول دوره درمان خونریزی شروع شود، باید دارو را قطع کرد.

درمان آمنوره در طب سنتی

در طب سنتی و ایرانی هم برای درمان فقدان قاعدگی راهکارهایی توصیه شده است.

• آب انار شیرین ۲ تا ۳ لیوان در روز
• جوشانده شنبلیله با عسل دو بار در روز
• مصرف رازیانه به‌صورت ناشتا

درمان قطعی آمنوره

درمان قطعی این عارضه به علت آن بستگی دارد. اگر بیماری زمینه‌ای یا دارویی خاص باعث قطع پریود شده باشد، می‌توان با درمان بیماری یا قطع آن دارو مشکل را برطرف کرد. گاهی هم نیاز به جراحی است.

انواع آمنوره کدامند؟

آمنوره یا قطع پریودی به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. انواع آن به شرح زیر است.

۱. آمنوره اولیه

زمانی که قاعدگی در سنین بلوغ شروع نمی‌شود، به آن آمنوره اولیه می‌گویند. موسسه ملی بهداشت آمریکا تاکید دارد که اگر تا سن ۱۶ سالگی پریود نشدید، باید برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید. این نوع از عارضه نادر بوده و در آمریکا هم کمتر از ۰.۱٪ زنان به آن دچار هستند.

۲. آمنوره ثانویه

آمنوره ثانویه زمانی اتفاق می‌افتد که چرخه قاعدگی شخص شروع شده؛ اما برای حداقل ۳ دوره متوالی پریود قطع می‌شود. اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، این حالت مشکلی ندارد؛ اما در غیر این صورت باید علت آن بررسی شود. در آمریکا حدود ۴٪ از زنان قطع پریودی ثانویه را تجربه می‌کنند. معمولا در شرایط زیر پزشک تشخیص آمنوره را می‌دهد.

• شخص پریودهای منظمی دارد و برای مدت ۳ ماه پریود نمی‌شود.
• عادت‌ماهانه شخص منظم نیست و بعد از آن به مدت ۶ ماه پریود نمی‌شود.

همان‌طور که گفتیم آمنوره علل مختلفی دارد. باتوجه‌به اینکه علت آن چیست، ممکن است عوارض زیر ایجاد شود.

• ناباروری: اگر تخمک‌گذاری و پریود شما قطع شده است، نمی‌توانید باردار شوید. عدم تعادل هورمونی هم احتمال سقط‌جنین و مشکلات بارداری را بیشتر می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید چه چیزی باعث ناباروری میشود، با دکتر زنان مشورت کنید.
• استرس: فقدان پریودی و مقایسه با همسالان به‌ویژه در نوجوانان و جوانان باعث استرس شدید می‌شود.
• پوکی‌استخوان و بیماری قلبی: اگر دچار کمبود استروژن شوید، احتمال بروز این دو بیماری بیشتر می‌شود.
• درد لگن: اگر علت قطع پریود مشکل آناتومیکی باشد، باعث درد لگن می‌شود.

آمنوره اولیه و بارداری

اگر تخمک‌گذاری و پریود نداشته باشید، نمی‌توانید باردار شوید. در برخی شرایط می‌توان فقدان قاعدگی اولیه را درمان کرد. اگر علت آن درمان شود، می‌توانید برای بارداری اقدام کنید. اما برخی مشکلات ژنتیکی قابل‌درمان نبوده و پریود شروع نمی‌شود.

پیشگیری از فقدان قاعدگی

معمولا برای پیشگیری از آمنوره اولیه راهی وجود ندارد. اما می‌توان با اقداماتی از قطع پریودی ثانویه جلوگیری کرد.

• رژیم غذایی و برنامه ورزشی داشته باشید که برای شما مفید باشد.
• چرخه قاعدگی خود را هر ماه بررسی کنید.
• معاینات لگن و تست پاپ‌اسمیر را منظم انجام دهید.
• خواب منظم و کافی داشته باشید.

الیگومنوره و آمنوره

این دو عارضه با هم تفاوت دارند. در آمنوره پریود قطع شده و شخص تا زمان درمان علت آن، پریود نمی‌شود. اما در عارضه الیگومنوره ممکن است شخص بیش از ۳۵ روز پریود نشود یا در طول سال فقط ۶ تا ۸ دوره پریود را تجربه کند. افراد زیادی در طول چرخه‌های پریود این حالت را تجربه می‌کنند.

آمنوره و دیسمنوره

نام این دو عارضه و علائم آنها یکسان است. اما آنها تفاوت زیادی با هم دارند. دیسمنوره به معنی قاعدگی دردناک بوده و پزشک باید برای کاهش درد پریود اقداماتی انجام دهد. علت دردهای شدید دوران قاعدگی باید با آزمایش‌های مختلف مشخص شود.

آمنوره و یائسگی

در آمنوره پریود از ابتدا شروع نشده یا در سنین باروری ناگهان قطع می‌شود. اما یائسگی وضعیتی کاملا طبیعی است. هر خانمی در سنین ۴۷ تا ۵۵ سالگی دچار یائسگی شده و به‌مرور پریود او قطع می‌شود. علائم یائسه شدن شبیه به آمنوره است.

نوع آمنوره	علت‌ها	تشخیص	درمان
آمنوره اولیه	– سابقه خانوادگی تأخیر در پریود	– بررسی سابقه خانوادگی	– صبر برای پریود در صورت سابقه خانوادگی
	– مشکلات ژنتیکی (سندروم ترنر، نقص مولر)	– معاینات فیزیکی	– جراحی در صورت مشکلات ژنتیکی یا ساختاری
	– مشکلات ساختاری در دستگاه تناسلی	– آزمایش هورمونی (FSH، LH، TSH)	– در برخی موارد درمان امکان‌پذیر نیست
آمنوره ثانویه	– بیماری زنان (تنبلی تخمدان، نارسایی زودرس تخمدان)	– پرسش درباره سابقه قاعدگی، فعالیت جنسی، وزن	– تغییر برنامه ورزشی یا رژیم غذایی
	– استرس شدید یا آشفتگی عاطفی	– تست بارداری، عملکرد تیروئید، عملکرد تخمدان	– مراجعه به روان‌شناس در صورت استرس
	– مصرف برخی داروها (ضد روان‌پریشی، ضدافسردگی)	– آزمایش هورمون‌های مردانه، پرولاکتین	– درمان با داروهای هورمونی یا استروژن
	– شاخص توده بدنی بسیار پایین	– بررسی آندروژن و سایر آزمایش‌های هورمونی	– جراحی در موارد نادر