بهترین خیرات برای اموات چیست؟ + بهترین زمان برای خیرات

خیرات برای اموات علاوه بر کمک به ارواح آنها، بازماندگان را نیز به سوی جمع آوری ثواب و کسب رضایت الهی سوق می دهد.

با توجه به احادیث، آیات قرآن و نظر علما می توان گفت که بهترین خیرات برای اموات شامل دعا و استغفار، قرائت قرآن و برگزاری مراسمات مذهبی است. دعا و طلب استغفار برای مردگان در فرهنگ دینی مسلمانان جایگاهی ویژه دارد و ما مسلمانان آن را به عنوان یکی از بهترین یادبود برای اموات می شناسیم. روایات و سنت بزرگان دین هم مؤید این عمل است. برای مثال در روایتی از حضرت رسول (ص) آمده است: «هر صدقه اى که براى میّت داده مى شود، فرشته اى آن را به مانند طبقى از نور مى گیرد و به کنار قبر مى آورد و مى گوید: «اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ»، این هدیه را خانواده شما براى شما فرستاده اند. آنگاه آن میّت این هدیه را تحویل مى گیرد و وارد قبرش مى کند که همین سبب فراخى قبرش (و آسایش و آسودگى او) مى گردد.»

خیرات برای مردگان چه تاثیری دارد؟

خیرات تاثیرات دنیوی و اخروی دارد. طوری که گاهی خطرات بزرگی را از زندگی فرد برطرف می کند. فردی که قدم خیری برای اموات بر می دارد، برای او قدم خیر برداشته می شود. روایات متعددی اشاره کرده است که اگر فردی در دنیا برای گذشتگان خود خیرات کند، خداوند بلاها را از زندگی او در دنیا بر طرف می کند و لطف و رحمت الهی شامل حال او می شود.

هرچند که اعمال انسان، توشه ای برای آخرت اوست، اما از روایات دینی استنباط می شود که ارتباط مردگان با دنیا پی از وفاتشان به طول کامل قطع نمی شود و نامه اعمال آن ها در عالم برزخ، همچنان باز است. به این ترتیب، متوفی از ثواب خیراتی که نثار روح او شده، برخوردار می شود. وجود این خیرات در افزایش پاداش و کاهش عذاب در عالم برزخ بسیار مؤثر است.

در حدیثی از پیامبر(ص) هم آمده است: «ارواح مومنان هر جمعه به آسمان دنیا در برابر خانه ها و منزل های خود می آیند و با صدای غمناکی ندا می دهند که: ای خانواده ما، ای فرزندان ما و ای پدر و مادر و خویشان ما! به ما مهربانی کنید؛ از اموالی که در دست ما بود (و اکنون در اختیار شماست) با دادن درهمی و قرص نانی و جامه ای نسبت به ما ترحم آورید، که خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند!» (مستدرک الوسائل، جلد ۲، صفحه ۴۸۴، حدیث ۲۴)

بنابراین شایسته است که یاد درگذشتگان را با نثار فاتحه و طلب استغفار برای آن ها زنده نگه داریم و به علاوه با توزیع یادبودی، بهترین خیرات برای اموات را تقدیم روح آن ها کنیم.

به علاوه، ثواب این اعمال خیر، شامل فرد دعاکننده هم می شود. در همین رابطه در حدیثی از حضرت رضا (ع) می خوانیم:«هر کس قبر مؤمنی را زیارت کند و در کنار آن هفت مرتبه إنّا انزلناه بخواند، خداوند او را با صاحب قبر می آمرزد.» (بحار الأنوار، ج ۸۲، ص ۱۶۹)

بهترین یادبود برای اموات می تواند شامل ایده های بسیار زیادی باشد که اتفاقاً برخی از آن ها بسیار کم هزینه اند. اما فراموش نکنید که ارزش مادی یک کار، تعیین کننده میزان ثواب عمل نیست و شاید چیزی که بیش از همه در بهترین خیرات برای اموات مؤثر است، انگیزه و نیت پشت هر عمل باشد. برای مثال؛ شریک کردن درگذشتگان در ثواب کارهایی مثل دانه دادن به پرنده ها، خرید کردن از دست فروشان بی بضاعت و حتی فعالیت های مذهبی در مساجد و خیریه ها، کاری بسیار نیکو و پرخیر و برکت است.

در عین حال، فعالیت هایی که نیاز به هزینه دارند، مانند: آزاد کردن زندانیان، تقبل سرپرستی کودکان یتیم، خرید جهیزیه برای دختران کم بضاعت و… هم وجود دارند که هر فردی به فراخور امکانات و توانایی خود می تواند آن ها را انجام داده و باعث شادی روح درگذشتگان در عالم برزخ شود.

بهترین خیرات اموات از نگاه قرآن

در قرآن کریم، اشاره صریحی به موضوع بهترین خیرات برای اموات نداریم، اما از مجموع آیات و روایات و سخن بزرگان این طور استنباط می شود که به یاد اموات بودن و طلب خیر و مغفرت برای آن ها، عمل بسیار نیکو و پسندیده ای است. این کار می تواند در قالب مواردی مثل صدقه و دعا برای متوفی، تلاوت قرآن، روزه گرفتن و خواندن نماز انجام شود. اما در عین حال، گره گشایی از کار مردم؛ بخصوص نیازمندان را نباید از یاد برد که بدون شک، تأثیری غیر قابل وصف در حال اخروی متوفی خواهد داشت.

در میان سوره های قرآن، به خواندن سوره هایی مانند یس، الرحمن، صافات، تبارک، اعراف، احزاب و فاتحه الکتاب، تأکید بیشتری شده است. حتی اگر خودتان زمان یا توانایی کافی برای قرائت قرآن ندارید، با انتشار کتابچه های دعا به عنوان یادبود درگذشتگان، هر فردی که از کتاب دعا، سوره ای یا دعایی بخواند، ثواب آن به روح درگذشتگان شما خواهد رسید.

اگر به دنبال بهترین دعا برای اموات هستید باید بگوییم که ذکر صلوات و هدیه ثواب آن به روح متوفی، در شمار بهترین اذکار برای اموات است و قرائت آیه الکرسی هم فضیلت فراوانی دارد. تا جایی که در حدیثی از رسول خدا (ص) می خوانیم: « کسی که آیه الکرسی را بخواند و ثواب آن را نثار اهل قبور نماید خداوند در قبر هر مرده ای از مشرق تا مغرب چهل نور (الهی) را داخل می فرماید و به قبرهای آن مرده ها وسعت می دهد و درجات آن ها را بلند می فرماید و به خواننده آیه الکرسی ثواب ۶۰ هزار پیغمبر کرامت می فرماید و از هر حرفی فرشته ای می آفریند که برای او تا روز قیامت تسبیح نماید.»

خیرات خوراکی و غذا برای اموات

خیرات انواع خوراکی ها هم می تواند بهترین یادبود برای اموات باشد و در پاسخ به این سؤال که خیرات چی بدم؟ تنوع زیادی وجود دارد. شما می توانید با پخت انواع غذاها و دسرها، مثل شله زرد، حلوا، آش رشته، پلو و خورشت و… از افراد زیادی پذیرایی کنید.

راه بهتر این است که غذاها را در میان نیازمندان توزیع کنید تا با حمایت از این افراد، ثواب کار خیر خود را چند برابر کنید. حتی می توانید به یکی از نانوایی های محل سکونت خود یا مناطق محروم بروید و با پرداخت هزینه پخت نان در حد توان خود، نان صلواتی در میان مردم توزیع کنید. همچنین توزیع میوه های تازه، شربت، چای و… هم در این مورد رایج است. روش دیگر این است که با پرداخت مبلغی پول در طرح اطعام نیازمندان شرکت کرده و روح درگذشتگان خود را از خیرات و برکات این طرح های وسیع، بهره مند کنید.

خیرات ماندگار برای اموات

اگر چه تهیه غذا و خوراکی و توزیع آن به یاد درگذشتگان، کاری بسیار ارزشمند است، اما بعضی اعمال خیر در طول زمان ماندگارترند. برای مثال؛ قرار دادن یک آبسرد کن در مکان هایی پرتردد یا مکان هایی که امکانات مناسبی ندارند، می تواند خیراتی ماندگار باشد. با این کار و با رفع تشنگی هر عابری که از آن استفاده کند، دعا و خیراتی نصیب روح متوفی خواهد شد و قطعاً در دنیای دیگر برای او گره گشا خواهد بود.

تحت پوشش گرفتن یک خانواده فقیر یا تقبل هزینه های تحصیل یک دانش آموز نیازمند هم از مثال های دیگری هستند که می توانید به وسیله آن ها، بهترین خیرات برای اموات را نثار روح آن ها کنید.

خیرات کتاب دعا یادبود اموات

در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «همان گونه که زندگان با هدایا، شاد می شوند اهل قبور و برزخیان هم با ترحم و استغفار که نسبت به آن ها می شود؛ شاد می گردند.» بنابراین در میان بهترین یادبود برای اموات خیرات کتاب دعا را از قلم نیندازید.

به طور معمول این کتاب های دعا، شامل سوره هایی مانند سوره حمد، الرحمن، سوره یس یا ادعیه ای مانند زیارت عاشورا، دعای توسل، گنج العرش و… هستند. به علاوه می توان در صفحه اول یا آخر این کتاب ها، عکسی از متوفی را چاپ کرد و متن یادبودی برای او نوشت. همچنین فراموش نکنید که خط کتاب دعا هم باید خطی خوانا و مناسب باشد تا استفاده از کتاب را راحت تر و اشتیاق به خواندن را بیشتر کند. در میان این کتابها به طور مثال کتاب ارتباط با خدا به دلیل دعاهای کمتری که دارد از خط درشت تری برخوردار است.

چند نکته مهم در انتخاب یادبود اموات

زمان انجام خیرات برای اموات هم در میزان ثواب ان مؤثر است. برای مثال؛ صدقه شب قدر، ثوابی به مراتب بیشتر از روزهای معمولی دارد و
محل انجام خیرات برای درگذشتگان هم در ثواب آن ها تأثیر دارد. به عبارت دیگر، همان طور که ثواب خواندن نماز در منزل و مسجد یکسان نیست، دعا در حق اموات هم در اماکن متبرکه نظیر مساجد و بارگاه ائمه معصومین (ص) تأثیری ویژه تر دارد.

بهترین یادبود و خیرات اموات تا چهلم

بهترین یادبود برای اموات، می تواند شامل خیراتی مستمر و ادامه دار از قبیل انواع غذاهای نذری، خواندن ادعیه و زیارات، روزه داری و… باشد. این اقدامات، محدود به چهل روز اول درگذشت متوفی نیست. اما به طور معمول، انجام این کارها در سال اول درگذشت متوفی و بخصوص چهل روز اول درگذشت وی، حال و هوای دیگری دارد.

به طور معمول، برگزاری مراسم چهلم هم با پخش خوراکی هایی مانند حلوا، کیک یزدی، نوشیدنی و حتی انتشار و توزیع کتاب دعا با ذکر نام متوفی همراه خواهد بود و اساساً برگزاری این گونه مراسم ها، نه تنها باعث احترام به یاد و نام متوفی است، بلکه موجبات تسکین قلب بازماندگان او را هم فراهم خواهد کرد.

بهترین خیرات برای پدر و مادر

پدر و مادر حق بسیاری بر گردن فرزندان خود دارند و دعا کردن و طلب استغفار برای آن ها، یک وظیفه همیشگی برای فرزندان است که چه در زمان حیات آن ها و چه بعد از وفاتشان باید انجام شود. علاوه بر آن، بهترین خیرات برای مادر و پدری که در قید حیات نیستند، پرداخت قرض ها و دین‎های آن ها است. همچنین فرزندان می توانند واجباتی مانند نماز، روزه، حج و… را که در طول حیات والدین، انجام نشده است، ادا نمایند.

علامه مجلسی در این مورد می فرمایند: «با طلب مغفرت و آمرزش براى پدر و مادر و پرداخت دیون و قرض هاى آن ها و به جا آوردن قضاى عباداتشان و انجام کارهاى خیر و صدقه براى آن ها و تمام کارهایى که باعث رسیدن ثواب به ایشان مى شود، به آن ها نیکى کن.»

همچنین، وجود خود فرزند می تواند یک صدقه جاریه برای والدین فوت شده باشد و انجام کارهای خیر و رفتار و کردار شایسته در جامعه، باعث جلب رضایت خداوند و دعای خیر مردم در حق فرزند و پدر و مادر او خواهد شد.

بهترین زمان برای خیرات و یادبود اموات

خیرات برای اموات در هر زمانی امکان پذیر است، اما ظرفیت معنوی برخی ساعات و روزها باعث شده که انجام خیرات در این اوقات، ثمره و بهره بیشتری داشته باشد. یکی از معروف ترین زمان ها، شب جمعه است که ثواب خیرات برای اموات در آن بیش از روزهای معمولی است.

علاوه بر آن، مناسبت های مذهبی و روزهایی خاص از ماه قمری هم فرصت بسیار مناسبی برای این عمل خیر است. برای مثال؛ در حدیثی از پیامبر (ص) آمده است: «در ماه شعبان عمل چند برابر می شود و کار نیکو هفتاد برابر ثمره می دهد.» بنابراین می توان بهترین خیرات برای اموات را در زمان هایی مانند شب های قدر، ایام ماه مبارک رمضان، شب و روز نیمه شعبان، روز عرفه، تاسوعا و عاشورای حسینی یا دهه اول ماه ذی الحجه و… انجام داد.