عوامل مؤثر بر قیمت طلا | از دلار تا تصمیمات بانک مرکزی
طلا برای هزاران سال توجه بشر را به خود جلب کرده است؛ نهتنها بهعنوان نمادی از ثروت، بلکه بهعنوان یکی از ارکان تاریخی سیستم مالی جهانی.
درک آنچه که قیمت طلا را هدایت میکند، برای سرمایهگذاران، اقتصاددانان و هر کسی که به ارزش این فلز گرانبها علاقهمند است، حیاتی است. این راهنما عوامل محرک قیمت آن را بررسی میکند.
عوامل مؤثر بر قیمت طلا
عرضه طلا و تولید معدنی
مانند هر کالای دیگری، قانون عرضه و تقاضا نقش اساسی در تعیین قیمت طلا ایفا میکند. با این حال، طلا از این نظر نسبتاً منحصربهفرد است که میزان عرضه جدید سالانه آن در مقایسه با کل ذخایر موجود بسیار محدود است؛ موضوعی که باعث میشود قیمت طلا بیش از آنکه به سطح تولید وابسته باشد، به تغییرات تقاضا و احساسات بازار حساس باشد.
تولید معدنی سالانه حدود ۲٪ تا ۳٪ به موجودی طلای بالای زمین اضافه میکند. با این حال، تغییرات در سطوح تولید، چه به دلیل اکتشافات، پیشرفتهای فناوری یا محدودیتهای نظارتی، همچنان بر قیمتها تأثیر میگذارد. برای مثال، مقررات زیستمحیطی و افزایش هزینههای استخراج، پروژههای معدنی جدید را چالشبرانگیزتر کرده و ممکن است رشد عرضه آینده را محدود کند.
نکته
کشورهای عمده تولیدکننده طلا شامل چین، آفریقای جنوبی، ایالات متحده، استرالیا، روسیه، غنا، اندونزی و پرو هستند.
ذخایر و تصمیمات بانکهای مرکزی
بانکهای مرکزی از طریق سیاستهای مدیریت ذخایر خود بر قیمتهای طلا تأثیر میگذارند. آنها حدود یکپنجم از تمام طلای استخراجشده را نگه میدارند.
بانکهای مرکزی طلا را برای حفظ ثبات و اعتبار در سیستمهای پولی خود و حفظ ثروت ملی در برابر ریسکهای اقتصادی مختلف خریداری میکنند—و هنگامی که خریدهای بزرگ انجام میدهند، اقدامات آنها میتواند با کاهش عرضه موجود و سیگنالدهی اعتماد به طلا به عنوان دارایی استراتژیک، قیمتهای جهانی طلا را افزایش دهد.
در سالهای اخیر، افزایش خرید طلا توسط بانکهای مرکزی، به ویژه از اقتصادهای بازار نوظهور که به دنبال تنوعبخشی ذخایر خود از دلار آمریکا هستند، مشاهده شده است.
تورم و ارزش دلار آمریکا
از آنجایی که طلا اغلب در بازارهای جهانی به دلار قیمتگذاری میشود، قیمت آن تمایل به رابطه معکوس با دلار آمریکا دارد.
طلا برای خریداران خارجی ارزانتر است وقتی دلار در برابر سایر ارزهای عمده ضعیف میشود، که ممکن است تقاضا را افزایش دهد و قیمتها را بالا ببرد. برعکس، دلار قویتر اغلب با قیمتهای پایینتر طلا مطابقت دارد.
در ایران، نرخ ارز و بهخصوص قیمت دلار نقش بسزایی در تعیین قیمت سکه دارد. چون ایران به واردات شمش طلا از دیگر کشورها وابسته است، تغییرات نرخ ارز میتواند بهصورت مستقیم بر قیمت سکه تأثیرگذار باشد. هرچه نرخ دلار در برابر ریال افزایش پیدا کند، قیمت سکه نیز بههمین ترتیب افزایش خواهد یافت. در دورههایی که نرخ ارز ثبات بیشتری دارد، نوسانات قیمت سکه نیز کاهش مییابد.
به طور مرتبط، هنگامی که نرخهای بهره آمریکا پایین است، هزینه فرصت نگهداری طلا (که بازدهی ندارد) کاهش مییابد و آن را برای سرمایهگذاران جذابتر میکند. وقتی نرخهای بهره افزایش مییابد، تقاضا برای طلا ممکن است کاهش یابد. این رابطه به ویژه در دورههای تورم بالا مهم میشود. اگر نرخها از تورم عقب بمانند و نرخهای بهره واقعی منفی ایجاد کنند، طلا اغلب سود میبرد زیرا سرمایهگذاران به دنبال حفظ قدرت خرید هستند.
با این حال، در اواسط دهه ۲۰۲۰، قیمتهای طلا حتی در حالی که نرخهای بهره و تورم کاهش یافته، ادامه افزایش داد.
نوسانات بازار داخلی
علاوه بر قیمت جهانی طلا و نرخ ارز، نوسانات بازار داخلی نیز تأثیر زیادی بر قیمت سکه دارد. تقاضای بیشتر برای خرید سکه در مواقعی که نگرانیهای اقتصادی و سیاسی افزایش مییابد، میتواند به افزایش قیمت منجر شود. از سوی دیگر، در دورههایی که اطمینان بیشتری در بازار وجود دارد و نگرانیها کمتر است، تمایل افراد به خرید سکه کاهش یافته و این باعث کاهش قیمت میشود.
عدم قطعیت اقتصادی و تقاضای پناهگاه امن
نوسانات بازار، تنشهای ژئوپلیتیکی و بحرانهای اقتصادی اغلب سرمایهگذاران را به سمت طلا به عنوان دارایی پناهگاه امن سوق میدهد. در دورههای عدم قطعیت، ثبات تاریخی طلا و عدم همبستگی آن با سایر داراییهای مالی، آن را به ویژه جذاب میکند.
به این ترتیب، طلا اغلب به عنوان نوعی بیمه در برابر رویدادهای بازار شدید و ریسکهای سیستمی عمل کرده که میتواند بر پرتفویهای سرمایهگذاری سنتی تأثیر بگذارد. طبیعت فیزیکی طلا و تاریخ ۵۰۰۰ ساله آن به عنوان ذخیره ارزش، آن را منحصراً مناسب برای ارضای این غریزه عمیق انسانی برای امنیت در زمانهای پرتلاطم میکند. این لنگر روانشناختی کمک میکند توضیح دهد چرا طلا اغلب دقیقاً زمانی تقاضای افزایشیافته را تجربه میکند که سایر داراییها در وحشت فروخته میشوند و حرکات قیمتی متقابل چرخهای مشخص ایجاد میکند.
تقاضای مصرفکننده برای طلا: جواهرات و فناوری
قانون عرضه و تقاضا یکی از اصول اقتصادی است که بر همه کالاها، از جمله سکه، تأثیر میگذارد. اگر تقاضا برای خرید سکه افزایش یابد و عرضه کاهش یابد، بهطور طبیعی قیمت سکه نیز افزایش خواهد یافت. در مقابل، اگر عرضه سکه بیشتر از تقاضا باشد، قیمت آن کاهش پیدا میکند. در سالهای اخیر، برخی از سیاستهای اقتصادی و تصمیمات دولتی برای کنترل بازار، میزان عرضه و تقاضا را تحتتأثیر قرار داده و این تغییرات بهصورت مستقیم بر قیمت سکه اثر گذاشته است.
در نهایت،قیمتهای طلا توسط طیفی از عوامل تعیین میشود، از سیاستهای بانکهای مرکزی تا تقاضای صنعتی و احساسات سرمایهگذار. درک این محرکها برای هر کسی که طلا را به عنوان سرمایهگذاری در نظر میگیرد یا به دنبال درک نقش آن در سیستم مالی جهانی است، حیاتی است.
