آیا چین از دانشگاه‌های آمریکا برای توسعه تسلیحاتی خود استفاده می‌کند؟
برخی از معتبرترین دانشگاه‌های آمریکا متهم شده‌اند که در قالب مجموعه‌ای از همکاری‌های مشکوک، فناوری‌های پیشرفته نظامی را در اختیار پکن قرار داده‌اند. قانون‌گذاران هشدار می‌دهند که این توافق‌ها باعث تسریع رشد چین به‌عنوان رقیب خطرناک‌ترین ابرقدرت جهان می‌شوند.
یک گزارش جنجالی کنگره نشان می‌دهد که پروژه‌های تحقیقاتی تأمین‌شده با پول مالیات‌دهندگان آمریکایی، که بسیاری از آن‌ها توسط پنتاگون حمایت می‌شوند، توسط حزب کمونیست چین برای توسعه جنگنده‌های رادارگریز، تسلیحات هسته‌ای، موشک‌های فراصوت و ابزارهای نظارتی مورد سوء‌استفاده قرار گرفته‌اند.
این افشاگری‌ها در حالی رخ داده که شمار قابل توجهی از شهروندان چینی حاضر در دانشگاه‌های آمریکا به اتهام جاسوسی، قاچاق مواد بیولوژیکی و نقض قوانین صادرات بازداشت شده‌اند. مجموعه این رسوایی‌ها تصویری از سیستم آموزش عالی آمریکا ارائه می‌دهد که به خط مقدم رقابت برای سلطه جهانی میان واشنگتن و پکن تبدیل شده است. این گزارش ۳۹ صفحه‌ای با عنوان «چگونه حزب کمونیست چین از همکاری دانشگاه‌های آمریکا برای تقویت قدرت نظامی و سرکوب استفاده می‌کند»، این ماه توسط اعضای جمهوری‌خواه کمیته ویژه مجلس نمایندگان در زمینه رقابت با پکن منتشر شد.
در این سند بیش از ۱۰۰ همکاری علمی لیست شده که قانون‌گذاران آن‌ها را «تهدیدی جدی برای امنیت ملی» می‌دانند؛ از جمله پروژه‌هایی در زمینه مهندسی زیردریایی، سیستم‌های قدرت هواپیماهای رادارگریز، فناوری موشکی، موشک‌های فراصوت، رباتیک و محاسبات کوانتومی. جان مولنار، رئیس کمیته ویژه، این همکاری‌ها را «مسیر مستقیم برای جاه‌طلبی‌های نظامی حزب کمونیست چین» توصیف کرده است. مولنار می‌گوید:
این همکاری‌ها قدرت نظامی چین را تقویت کرده و از پژوهش‌هایی سوء‌استفاده می‌کنند که با پول مالیات‌دهندگان آمریکایی تأمین شده است.
هسته اصلی مشکل، موسسات مشترک موسوم به joint institutes هستند؛ شعبه‌های دانشگاه یا مراکز پژوهشی که در چین با همکاری دانشگاه‌های آمریکایی تأسیس شده‌اند. ظاهراً این مراکز شبیه برنامه‌های معمول تبادل دانشجویی هستند، اما به گفته محققان، در واقع تحت کنترل کامل پکن قرار دارند. هیئت‌های مدیره این موسسات عمدتاً توسط وفاداران حزب کمونیست چین تشکیل شده و مقامات حزبی در سمت‌های رهبری حضور یافته‌اند.
طراحی «زنبورهای سایبورگ» کنترل‌شونده در چین برای انجام عملیات‌های سری
ادعا می‌شود که دستورکار پژوهشی این موسسات مطابق با اولویت‌های استراتژیک پکن تعیین شده و آزادی علمی و آزادی بیان به شدت محدود شده است. کمیته می‌گوید این موسسات دانش و تخصص دانشگاه‌های آمریکا را مستقیماً در اختیار ارتش چین قرار می‌دهند و همزمان محدودیت‌های شدیدی بر آنچه پژوهشگران آمریکایی می‌توانند بیان یا منتشر کنند، اعمال می‌شود.
هشت دانشگاه از جمله مؤسسه فناوری جورجیا، دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و میشیگان اخیراً شعبه‌های مشترک خود را به دلیل نگرانی‌های فزاینده تعطیل کرده‌اند. اما بسیاری دیگر از جمله دانشگاه دوک، دانشگاه آریزونا، دانشگاه نیویورک، دانشگاه میامی و دانشگاه استونی بروک هنوز اقدامی انجام نداده‌اند.
این گزارش ده‌ها همکاری با دانشگاه‌ها و شرکت‌های چینی را لیست کرده که مستقیماً با بخش دفاعی پکن مرتبط هستند و برخی از این نهادها حتی تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارند.
به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحقیقات زیردریایی: دانشگاه هیوستون با دانشگاه دریانوردی دالیان همکاری دارد؛ این پروژه تحت نظارت یک سازمان دفاعی چین و با مشارکت شرکت‌های بزرگ تسلیحات دریایی انجام می‌شود.
- تکنولوژی جنگنده رادارگریز: دانشگاه ایلینوی جنوبی برنامه دو مدرکی (دو رشته‌ای) در مهندسی قدرت هواپیما با دانشگاه هوافضای شن یانگ دارد؛ این همکاری زیر نظر شرکت صنعت هوانوردی چین سازنده جنگنده J-20 پکن، انجام می‌شود.
- توسعه موشک: دانشگاه سنت مارتین در ایالت واشنگتن برنامه مشترکی در طراحی مکانیکی و اتوماسیون با موسسه مهندسی هوافضای شمال چین دارد؛ این نهاد با شرکت‌هایی مرتبط با تولید موشک‌های لانگ مارش و موشک‌های بالستیک چین همکاری می‌کند.
- دانشگاه‌های متمرکز بر بخش دفاعی: چندین دانشگاه آمریکا با موسسات معروف به هفت پسر دفاع ملی (Seven Sons of National Defense) همکاری دارند؛ موسساتی که توسط حزب کمونیست چین برای پیشبرد تحقیقات نظامی انتخاب شده‌اند.
گزارش تأکید می‌کند:
این همکاری‌ها باید پایان یابند.
این همکاری‌ها یک مسیر مستقیم بین نوآوری‌های آمریکا و مجتمع صنایع نظامی چین ایجاد می‌کنند.
کمیته همچنین ۱,۴۰۰ مقاله پژوهشی منتشرشده بین ژوئن ۲۰۲۳ تا ژوئن ۲۰۲۵ را شناسایی کرده که در آن‌ها حمایت مالی پنتاگون ذکر شده؛ این مقالات با مشارکت پژوهشگران چینی نوشته‌اند.
همه این پژوهش‌ها با ۷۰۰ کمک‌هزینه دفاعی به ارزش بیش از ۲.۵ میلیارد دلار پشتیبانی شده‌اند. بیش از نیمی از این مقالات با سازمان‌های چینی مرتبط با بخش صنایع دفاعی پکن صورت گرفته‌اند. این تحقیقات بر فناوری مافوق صوت، هوش مصنوعی، مواد پیشرفته، پیشرانه‌های نسل بعد و نیمه‌هادی‌ها متمرکز بوده‌اند.
در یک مورد، یک ژئوفیزیک‌دان در دانشگاه کارنگی ساینس، واشنگتن دی‌سی، پژوهشی با حمایت پنتاگون درباره مواد پرانرژی انجام داده و همزمان در موسسات دولتی چین نیز فعالیت داشته است. قانون‌گذاران هشدار داده‌اند که این تحقیقات کاربردهای واضحی برای سلاح‌های هسته‌ای دارند. کارنگی در دفاع از خود اعلام کرده که این پژوهش‌ها «اساسی، غیرمحرمانه و مرتبط با علوم سیاره‌ای» هستند.
در پروژه‌ای دیگر، دانشگاه ایالتی آریزونا و دانشگاه تگزاس با دانشگاه‌های جیائو تنگ شانگهای و بِیهانگ بر روی تصمیم‌گیری‌های حساس و حیاتی همکاری داشته‌اند؛ حوزه‌ای که کاربردهایی در جنگ الکترونیک و دفاع سایبری دارد. این گزارش در حالی منتشر می‌شود که یک سری از دستگیری‌های جنجالی از دانشجویان و پژوهشگران چینی در آمریکا رخ داده است؛ افرادی که به سرقت اسرار، قاچاق مواد حساس و جاسوسی از تأسیسات آمریکا متهم شده‌اند. از جمله موارد مهم می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- شی فنگ‌یون، دانشجوی دانشگاه مینه‌سوتا، سال گذشته به اتهام جاسوسی خود اعتراف کرد؛ پس از آن که با پهپاد بر فراز کشتی‌سازی‌های نیروی دریایی پرواز کرده و از پروژه‌های محرمانه عکسبرداری کرده بود.
- یک پژوهشگر در دانشگاه هاروارد به اتهام پنهان کردن دریافت کمک‌هزینه از پکن، در حالی که میلیون‌ها دلار کمک مالی از آمریکا دریافت می‌کرد، تحت پیگرد قانونی قرار گرفت.
- مأموران گمرک دانشجویان چینی را در تلاش برای قاچاق نمونه‌های زیستی و عوامل بیماری‌زا از آزمایشگاه‌های آمریکایی متوقف کرده‌اند.
مقامات امنیت ملی هشدار داده‌اند که این موارد حوادث منفرد نیستند، بلکه بخشی از یک کمپین سازمان‌یافته توسط پکن برای بهره‌برداری از دانشگاه‌های آمریکا به‌شمار می‌روند.
دولت ترامپ توجه ویژه‌ای به ۲۸۰,۰۰۰ دانشجوی چینی ثبت‌نام‌شده در دانشگاه‌های آمریکا داشته و هشدار داده که بسیاری از آن‌ها می‌توانند جاسوس‌های پوششی باشند. کاخ سفید همچنین گفته که ویزاهای دانشجویانی که به حزب کمونیست چین وابسته‌اند یا در رشته‌های «حیاتی» مانند هوافضا، فیزیک هسته‌ای یا هوش مصنوعی تحصیل می‌کنند، لغو شود. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، اعلام کرده که دولت:
هرگز بهره‌برداری حزب کمونیست چین از دانشگاه‌های آمریکا یا سرقت تحقیقات آمریکایی برای افزایش قدرت نظامی، جمع‌آوری اطلاعات یا سرکوب مخالفان را تحمل نخواهد کرد.
قانون‌گذاران اکنون در تلاش هستند تا تأمین مالی دولت آمریکا برای هر موسسه‌ای که با نهادهای وابسته به بخش نظامی چین همکاری می‌کند را متوقف نمایند. لایحه پیشنهادی SAFE Research Act سال ۲۰۲۵ مربوط به موارد زیر می‌شود:
- توقف تأمین مالی فدرال استم برای پژوهشگرانی که با موسسات «کنترل‌شده توسط دشمنان خارجی» همکاری دارند.
- ممنوعیت اعطای کمک‌هزینه‌های وزارت دفاع به دانشگاه‌هایی که دارای همکاری‌های مشکوک هستند.
- الزام به افشای دقیق‌تر روابط، سفرها و وابستگی‌های خارجی.
این لایحه اوایل همین ماه در مجلس نمایندگان تصویب شد و بخشی از بودجه دفاعی سال ۲۰۲۶ محسوب می‌شود.
آیا قدرت نظامی چین از ایالات متحده بیشتر است؟
اقدام دیگری که در قالب لایحه DETERRENT ارائه شده، مربوط به مجازات‌های شدید برای دانشگاه‌هایی است که هدایا یا قراردادهای خارجی خود را فاش نمی‌کنند. این لایحه در ماه مارس در مجلس نمایندگان تصویب شد و هم‌اکنون در انتظار بررسی در سنا است.
برخی دانشگاه‌های آمریکایی تأکید می‌کنند که همکاری‌هایشان بی‌ضرر است: آن‌ها همچنین این همکاری‌ها را پژوهش‌های اساسی، غیرمحرمانه و علمی می‌دانند. به علاوه، برخی از دانشگاه‌های آمریکایی هشدار می‌دهند که این اقدامات ممکن است به تعقیب غیرمنصفانه دانشگاه‌ها و پژوهشگران منجر شده، آزادی علمی را محدود کرده و دانش آمریکا را از پیشرفت جهانی عقب بیندازد.
پکن نیز واکنش شدیدی نشان داده است. سفارت چین در واشنگتن گزارش کنگره را «بی‌اساس» خوانده و تأکید کرده که سود و منفعت تبادل علمی کاملاً دوطرفه است و به جهان کمک می‌کند تا با چالش‌های جهانی مقابله نمایند.
اما رهبران جمهوری‌خواه می‌گویند ریسک آن بیش از زیاد است. تیم والبرگ، رئیس کمیته آموزش و نیروی کار، این هشدارها را اینگونه تکرار می‌کند:
هیچ دانشگاه آمریکایی نباید از طریق همکاری‌های پژوهشی خطرناک که به‌ظاهر علمی هستند، به حزب کمونیست چین کمک کند.
گزارش کنگره نتیجه می‌گیرد که آمریکا باید یک خط قرمز مشخص بین همکاری‌های واقعی علمی و پژوهش‌هایی که قدرت نظامی یک کشور را تقویت می‌کند، ترسم نماید. با افزایش دستگیری‌ها و توجه گسترده به ارتباطات دانشگاهی آمریکا و چین، قانون‌گذاران هشدار می‌دهند که کلاس‌های درس آمریکا می‌توانند به آزمایشگاه‌های پکن تبدیل شوند.
ساخت «ابر شهر» نظامی چین با مساحتی ۱۰ برابر بزرگ‌تر از پنتاگون برای جنگ جهانی سوم
