چرا کپی کردن پهپاد شاهد ترند شده است؟
جنگ روسیه و اوکراین، فراتر از یک منازعه نظامی، به صحنه‌ای بی‌سابقه برای آزمون و نمایش فناوری‌های نوین نظامی تبدیل شده است. از پهپادهای پیشرفته غربی گرفته تا موشک‌های کروز پیچیده، همه زیر ذره‌بین کارشناسان نظامی و کمپانی‌های تولید سلاح قرار گرفته‌اند تا کارآمدی واقعی آن‌ها در میدان نبرد سنجیده شود.
اولین تصاویر از خط تولید انبوه پهپاد ایرانی شاهد-۱۳۶ در روسیه + ویدیو
به گزارش برترین‌ها، یکی از مهم‌ترین درس‌های نبرد روسیه و اوکراین و موضوع این مقاله عملکرد موثر و قابل توجه پهپادهای شاهد ساخت ایران بوده؛ پهپادهایی با هزینه ساخت کم و سادگی تولید که هرچند تا چند سال قبل در مقابل پهپادهای میلیون دلاری غربی توجه کسی را جلب نمی‌کرد اما حالا و پس از عملکرد موثر در جنگ اوکراین به سلاحی محبوب تبدیل شده است. میزان موفقیت پهپادهای شاهد در داده‌های جمع‌آوری شده از جنگ اوکراین باعث شده بسیاری از کشورهای پیشرفته غربی به فکر کپی کردن این پرنده بدون سرنشین باشند.
در ادامه نگاهی به مقاله وال‌اِستریت ژورنال با تیتر «تمام ملت‌ها به دنبال کپی کردن پهپادهای مرگبار شاهد هستند» خواهیم انداخت و تلاش می‌کنیم سردربیاوریم نقاط قوت این پهپاد ساخت ایران چیست و این سلاح موثر چگونه تاکتیک‌های نظامی دنیا را برای همیشه تغییر داده است.
پرنده‌ای با نقاط قوت فراوان
وال‌استریت ژورنال پس از پرداختن به محبوبیت فراوان پهپادهای شاهد و به خصوص نسخه شاهد-۱۳۶ در بین کشورهای غربی مانند آمریکا و بریتانیا به عملکرد ممتاز این پرنده بدون سرنشین در میدان نبرد اوکراین می‌پردازد. پهپادی که در مقایسه با نمونه‌های مشابه غربی هزینه‌ای تقریباً ناچیز دارد و از قضا همین هزینه کم تولید به ایران (یا دیگر کشورهایی که امکان استفاده از این سلاح را دارند) اجازه می‌دهد حملات منحصربه‌فردی را با شاهد برنامه‌ریزی کنند.
شبیه سازی حمله ۱۴۰۰ پهپاد شاهد ۱۳۶ به سامانه موشکی پاتریوت با شبیه ساز جنگی + ویدئو
از نگاه نویسنده مقاله اساساً برای پهپادی با هزینه ساخت کم، برد قابل توجه و سهولت زیاد در تولید نمی‌توان نقطه ضعفی در نظر گرفت و همین موضوع دلیل اشتیاق بسیاری از کشورها به خرید یا دستیابی به این پهپاد با هدف کپی کردن آن را توضیح می‌دهد. پهپاد شاهد و نسخه‌های مختلف آن پیش از نبرد اوکراین هم سلاحی شناخته شده در بین کارشناسان نظامی بود اما داده‌های این نبرد و تاثیر غیرقابل پیش‌بینی این پرنده بدون سرنشین ایرانی در جبهه‌های پیچیده جنگ اوکراین بسیاری از کمپانی‌های بزرگ ساخت سلاح را به فکر تغییر انداخته است.
چه خصوصیاتی پهپاد شاهد را منحصربه‌فرد می‌کند؟
بررسی تخصصی این سلاح پیشرفته بدون شک از حوصله بحث ما خارج است اما نسخه‌های مختلف پهپاد شاهد به دلایلی مشخص و قابل درک توجه بسیاری از کارشناسان، سیاست‌گذاران و کمپانی‌های نظامی را به خود جلب نموده؛ پهپادهای شاهد درمقایسه با نمونه‌های مشابه غربی، ۴ نقطه قوت قابل توجه دارند:
- مقرون به صرفه
- طراحی ساده
- برد زیاد (برد برخی از آن‌ها به ۱۶۰۰ کیلومتر می‌رسند و شاهد ۱۳۶ برد ۲۵۰۰ کیلومتری دارد)
- امکان ساخت انبوه
بخش قابل توجهی از تحسین‌ها به طراحی پهپادهای شاهد تعلق می‌گیرد؛ پهپاد شاهد نه با هدف به رخ کشیدن پیچیدگی‌های تکنولوژیکی بلکه برای موثر بودن در یک نبرد واقعی طراحی شده است.
آیا واقعاً ۸۲ درصد قطعات پهپادهای شاهد ۱۳۶ در ایالات متحده ساخته شده است؟
و همین طراحی ساده به یکی از نقاط مثبت بزرگ این پهپاد یعنی سهولت تولید در مقیاسی بزرگ منجر می‌شود. مواردی چون بال‌های دلتاشکل و مثلثی، استفاده از پروانه به جای موتور جت و در نهایت بهره بردن از موادی چون فایبرگلس و فیبر کربن همگی در راستای اهدافی مشخص صورت گرفته و آن کاهش هزینه ساخت در کنار کم کردن پیچیدگی‌های تولید برای ساده‌تر کردن روند تولید انبوه این پرنده است.
در نهایت اما تمام این نکات بدون تاثیر عملی در جبهه‌های جنگ و برتری در مقابل پیچیده‌ترین سلاح‌های دفاعی هیچ اهمیتی ندارد و دلیل اصلی محبوبیت پهپادهای شاهد تاثیر آن در عمل است. تجربه نشان داده حملات برنامه‌ریزی شده با تعداد زیادی از پهپادهای شاهد به تنهایی و یا به همراه موشک‌ها نتایج قایل توجهی داشته. فرم این حملات برای بسیاری از سیستم‌های دفاع موشکی مدرن در دنیا تازگی دارد و به همین دلیل لشگری از پهپادهای شاهد توانایی مشغول کردن و در نهایت به خطا انداختن یا عبور کردن از هر سیستم دفاعی را دارد و این موضوع در حملات مختلف روسیه به اوکراین (روسیه از سال ۲۰۲۲ از پهپادهای شاهد استفاده می‌کند) به خوبی اثبات شده است.
کدام کشورها به دنبال کپی کردن پهپادهای شاهد هستند؟
طبق بیانیه‌های رسمی کشورهایی چون آمریکا، بریتانیا، فرانسه و بسیاری از دیگر کشورهای غربی در حال حاضر مشغول ساخت محصولاتی مشابه پهپاد شاهد و یا پرنده‌هایی الهام گرفته از این پهپاد هستند. احتمالاً بد نیست نمونه‌هایی از مدل‌های کپی پهپاد شاهد و نام کمپانی‌های سازنده را با یکدیگر مرور کنیم:
- پهپاد لوکاس از کمپانی آمریکایی اِسپِکتِرورک (Spectreworks)
- پهپاد اروهِد از کمپانی آمریکایی اِرواِسپِیس (Aerospace)
- پهپاد اِسکای‌شارک از کمپانی بریتانیایی اِم‌جی‌آی انجینیِرینگ(MGI Engineering)
شرکت MBDA در حال کار بر یک پهپاد تهاجمی با برد زیاد است؛ سلاحی که چیزی میان یک پرنده بدون سرنشین و یک موشک کروز توصیف می‌شود و طبق اعتراف این شرکت این پهپاد مستقیماً از داده‌های جنگ اوکراین الهام گرفته شده.
عذاب؛ رونمایی شرکت ترکیه ای از یک پهپاد کامیکازه با شباهت بسیار به شاهد ۱۳۶ ایرانی
پهپاد شاهد چقدر هزینه دارد؟
یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت پهپاد شاهد، هزینه تولید کم آن به نسبت مدل‌های غربی است. کارشناسان نظامی هزینه تولید نسخه روسی پهپاد شاهد را بین ۳۵ تا ۶۰ هزار دلار تخمین می‌زنند، عددی که با هزینه تولید پهپادهای غربی قابل مقایسه نیست. توجه داشته باشید که این هزینه کم تولید فقط به معنی صرفه‌جویی اقتصادی نبوده و هزینه کم پهپادهای شاهد به ارتش‌های صاحب آن اجازه طرح حملاتی با تاکتیک‌های نوآورانه با بهره بردن از تعداد زیادی از این پرنده بدون سرنشین را می‌دهد؛ حملاتی که نیروها و سیستم‌های دفاعی بسیاری از کشورها آمادگی مقابله با آن‌ها را ندارد.
نویسنده وال‌استریت ژورنال توضیح می‌دهد که البته تمام دلایل این هزینه پایین ساخت به موضوعاتی چون طراحی و مواد اولیه مربوط نیست و مواردی چون حقوق بالاتر کارگر در کشورهای غربی، استانداردهای ایمنی سختگیرانه در این کشورها در خط تولید و مواد اولیه گران‌تر همگی باعث می‌شود ایران یا روسیه این پهپاد را با هزینه بسیار کمتری تولید کنند.
پهپادهای شاهد و تاثیر همیشگی روی علوم نظامی
نویسنده مقاله همچنین درباره تغییراتی صحبت می‌کند که پهپادهای شاهد روی مسیر حرکت تکنولوژی‌های نظامی و به صورت کلی‌تر تاکتیک‌های تهاجمی و دفاعی گذاشته است. نویسنده مقاله می‌گوید عملکرد پهپادهای شاهد باعث شده استراتژی نظامی بسیاری کشورها از تکیه بر سلاح‌های اندک اما بسیار دقیق و بسیار گران در تهاجم به حمله با انبوهی از پرنده‌های ارزان قیمت تغییر پیدا کند.
تاکتیکی که می‌تواند با هزینه‌ای اندک سیستم‌های دفاع موشکی مانند گنبد آهنین را در نهایت ظرفیت آتش به خود مشغول کرده و حتی در صورت رسیدن به کمترین موفقیت، مهمات گران این سیستم‌ها را هدر داده و زمینه را برای حملات ترکیبی بعدی آماده نماید.
نویسنده وال‌استریت ژورنال همچنین به تغییراتی اشاره می‌کند که پهپادهای شاهد بدون شک در سال‌های آتی در سیستم‌های دفاع موشکی ایجاد خواهد کرد. سیستم‌هایی که تا پیش از پهپادهای شاهد بر روی ساقط کردن مهاجمانی با تعداد کم، با دقت زیاد و البته بسیار گران متمرکز بود و حالا باید برای مقابله با لشگری از پهپادهای ارزان قیمت انتحاری دچار تغییرات و اصلاحاتی عمده شود. باید به این نکته توجه داشت که ارتش‌های صاحب این پهپاد می‌توانند برای زمانی طولانی و نامشخص اقدام به حمله‌های مستمر با تعداد زیادی از این پرنده کنند و مقابله با چنین حملاتی بدون شک به استراتژی‌های دفاعی جدیدی نیاز دارد.
شاهد ۲۳۸؛ ایران از جدیدترین پهپاد خود رونمایی کرد + ویدیو
