چرا میلیون‌ها کارگر ایرانی هنوز بیمه ندارند؟
در حالی که بیمه تأمین اجتماعی یکی از حقوق مسلم و غیرقابل‌چشم‌پوشی کارگران است، هنوز بخش قابل‌توجهی از نیروی کار کشور بدون هیچ‌گونه پوشش بیمه‌ای و حمایت قانونی فعالیت می‌کنند.
طبق آخرین آمارها، بیش از ۶۰ درصد کارگران ایران فاقد بیمه هستند و بسیاری از آنان در کارگاه‌های کوچک، واحدهای غیررسمی و مشاغل خدماتی مشغول به کارند؛ محیط‌هایی که نظارت‌های رسمی و بازرسی‌های منظم در آن‌ها به ندرت انجام می‌شود.
قانون کار جمهوری اسلامی ایران و قانون تأمین اجتماعی به صراحت تاکید دارند که کارفرمایان موظف‌اند کارگران خود را از اولین روز اشتغال بیمه کنند. همچنین حتی توافق میان کارگر و کارفرما برای عدم بیمه شدن باطل و غیرقانونی است و کارفرما موظف به پرداخت جریمه می‌شود. با این وجود، ضعف نظارت و کمبود بازرسان، باعث شده بسیاری از کارگاه‌های کوچک از شمول قانون خارج شده و کارگران به حال خود رها شوند.
کارگران بی‌بیمه، علاوه بر محرومیت از درمان و خدمات بهداشتی، از حقوق بازنشستگی، مستمری بیکاری و حمایت‌های قانونی نیز بی‌بهره‌اند. این وضعیت موجب شده کارگران بدون پشتوانه‌ای حقوقی در برابر خطرات و حوادث شغلی آسیب‌پذیر باشند. ترس از اخراج و ناتوانی در پیگیری حقوق خود، آن‌ها را مجبور به سکوت می‌کند.
کارشناسان و فعالان حوزه کار معتقدند تقویت بدنه بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ایجاد سامانه‌های خوداظهاری و گزارش تخلفات، اعمال جرایم بازدارنده برای کارفرمایان متخلف و ارائه مشوق‌های مالیاتی و بیمه‌ای، می‌تواند به ساماندهی این وضعیت کمک کند. با وجود وعده‌ها برای افزایش تعداد بازرسان کار، هنوز این اقدام به طور گسترده اجرا نشده و کارگاه‌های کوچک در معرض بی‌توجهی باقی مانده‌اند.
از سوی دیگر، با گسترش مشاغل اینترنتی و اقتصاد پلتفرمی، میلیون‌ها نفر بدون بیمه و حمایت قانونی فعالیت می‌کنند؛ موضوعی که نیازمند تدوین قوانین و آیین‌نامه‌های خاص برای پوشش بیمه‌ای این قشر است.
نبود بیمه برای کارگران، نه تنها زندگی فردی آنان را تهدید می‌کند بلکه پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای از جمله فشار مالی بر خانواده‌ها، افزایش فقر سالمندی و کاهش منابع نهادهای تأمین اجتماعی را به دنبال دارد.
پرسش مهم این است که چرا با وجود قانون‌گذاری‌های مشخص و آمارهای شفاف، هنوز میلیون‌ها کارگر از حق بیمه محروم‌اند؟ چرا نظارت‌های لازم انجام نمی‌شود و چه زمانی صدای این نیروی کار پرتلاش و آسیب‌پذیر به گوش مسئولان خواهد رسید؟
