نرخ رسمی سود بانکی در سال ۱۴۰۳ نیز بر اساس آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار افزایش یافت. سود بانکی عبارت است از مبلغی که بانک‌ها به مشتریان خود بر اساس میزان سپرده های ایجاد شده توسط آنها پرداخت می‌کنند.
در ایران وضع نقدینگی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد. این عوامل شامل نرخ سود قرضی تعیین شده توسط بانک مرکزی، شرایط اقتصادی، عرضه و تقاضا برای وام ها و سپرده ها، نرخ تورم و سیاست های مالیاتی می شود. همچنین، بانک ها می توانند بر اساس رقابت در بازار، سیاست های خاص خود را در تعیین نرخ اعمال کنند.
طبق آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار، به انواع سپرده‌های کوتاه و بلندمدت از پنج درصد تا ۲۲.۵ درصد سود تعلق می‌گیرد. حداکثر نرخ سود بانکی نیز همانند سال ۱۴۰۲ در کانال ۲۲.۵ درصد باقی ماند؛ هرچند مقرر شد بانک‌ها برای تامین سرمایه در گردش طرح‌های با بازدهی، با انتشار اوراق سپرده گواهی خاص، سودهای ۳۰ درصدی هم ارائه دهند.
انواع نرخ سود سپرده بانک‌ها در سال ۱۴۰۳
معمولاً در ایران، سود بانکی برای سپرده ها بیشتر از نرخ تورم است تا به مشتریان تحریک بدهد تا پول خود را در بانک قرار دهند. همچنین، برای وام ها نیز نرخ معمولاً بالاتر از سود سپرده ها است تا بانک ها درآمد قابل قبولی را به دست آورند.
سود سپرده‌های بانکی معمولاً به صورت سالانه یا ماهانه محاسبه می شود و می‌تواند بر اساس نوع حساب (مانند حساب جاری، سپرده مشترک، سپرده طولانی مدت و غیره) و میزان سرمایه نقدی در حساب تغییر کند.
سپرده کوتاه‌مدت عادی (کارت‌های بانکی): 5 درصد
سپرده کوتاه مدت ویژه سه‌ماهه: ۱۲ درصد [بانک‌ها معمولا ارائه نمی‌دهند]
سپرده کوتاه‌مدت ویژه شش‌ماهه: 17 درصد [بانک‌ها معمولا ارائه نمی‌دهند]
سپرده بلندمدت با سررسید یک‌سال: 20/5 درصد
سپرده بلندمدت با سررسید ۲ سال: 21/5 درصد
سپرده بلندمدت با سررسید 3 سال: 22/5 درصد
سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی، سپرده‌هایی هستند که به‌صورت ماه‌شمار بوده و واریز و برداشت از آن محدودیتی از نظر زمانی ندارند. نرخ سود سپرده کوتاه‌مدت سه ماهه ۱۲ درصد و سود سپرده‌های کوتاه‌مدت شش ماهه هم ۱۷ درصد است. به سپرده‌های بلندمدت یکساله مردم نیز ۲۰.۵ درصد سود تعلق می‌گیرد که البته طبق همین مصوبه نباید هیچ برداشتی از آن صورت بگیرد.
در حال حاضر اغلب بانک‌ها حساب سپرده یکساله دارند و تفاوت چندانی در جزئیات و آیتم‌های این سپرده‌ها نیست و امکان واریز وجه هم وجود ندارد.
گواهی سپرده خاص ۳۰ درصدی
بانک مرکزی از بهمن ماه ۱۴۰۲، دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی الحساب بانکی ۳۰ درصد سالانه (پرداخت سود ماهانه) را با هدف تامین سرمایه در گردش واحدهای تولید و مشارکت مردمی در تامین مالی طرح‌های تولیدی کشور، به شبکه بانکی ابلاغ کرد که براساس این ابلاغیه قرار شد در پایان دوره مشارکت نیز سود قطعی نیز علاوه بر سود علی‌الحساب ۳۰ درصدی به خریداران این گواهی سپرده در شعب بانک‌ها پرداخت شود. این طرح از ۱۱ بهمن شروع شد و به‌مدت هفت روز کاری ادامه داشت.
البته برخی کارشناسان معتقدند؛ انتشار و عرضه گواهی سپرده به‌عنوان یکی از ابزارهای مالی از سوی بسیاری از بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و با نتایج و تبعات مثبت و مطلوبی همراه است؛ در مقابل برخی می‌گویند نرخ تمام‌شده این تسهیلات بالا است و بنگاه‌های مولد چنین حاشیه سودی ندارند و در عین حال به انتقال سپرده‌های بلندمدت بانکی به گواهی سپرده خاص منجر می‌شود.
اما در آخرین اظهار نظرات درباره نرخ سود بانکی هم احسان خاندوزی -وزیر امور اقتصادی و دارایی- اسفندماه ۱۴۰۲ بیان کرد: ستاد اقتصادی دولت مجوزی را به بانک مرکزی برای تامین مالی پروژه‌های خاص با سود حداکثر ۳۰ درصد ارائه کرد.
هدف بانک مرکزی از ارائه این گواهی، جمع‌آوری بخش سیال نقدینگی بود و برای استمرار انتشار این گواهی بحث‌های کارشناسی در ستاد اقتصادی دولت جریان دارد. هیچ تصمیمی هم برای افزایش نرخ بهره خارج از گواهی خاص وجود ندارد.
الزام بانک‌ها به رعایت نرخ سود سپرده‌های ابلاغی
گاهی بانک‌ها با استفاده از ترکیب طرح‌هایی خاص، با هدف جذب مشتری و سرمایه بیشتر، نرخ سودها را افزایش می‌دهند. برخی از بانک ها اکنون تحت عنوان صندوق سرمایه گذرای سود ۲۴ درصد پرداخت می کنند برخی دیگر نیز حتی سود ۲۷ و یا ۲۸ درصدی تحت شرایط خاص و با روش های بانکی پرداخت می کنند
رئیس کل بانک مرکزی درخصوص رعایت نرخ سود سپرده ابلاغی توسط شبکه بانکی می‌گوید: «بانک‌ها موظف به رعایت نرخ سود سپرده‌های ابلاغی هستند و آن دسته از بانک‌هایی که خارج از مقررات بانک مرکزی درباره نرخ سود سپرده‌ها عمل کنند، متخلف بوده و پرونده به هیات انتظامی جهت بررسی ارسال می‌شود.»
همچنین اسفندماه گذشته، فرشاد محمدپور -معاون نظارت بانک مرکزی- اعلام کرد: «پیرو اخطار بانک مرکزی در سوم اسفند ماه امسال خطاب به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی در خصوص لزوم رعایت دقیق نرخ سود سپرده‌ها وفق مصوبه شورای پول و اعتبار، تصریح کرد: با توجه به نتایج بازرسی‌های انجام شده در شبکه بانکی کشور، مشخص شد همچنان ۶ بانک، بیشترین تخلفات را در زمینه رعایت نرخ‌های سود سپرده‌ها داشته‌اند.»
آن‌طور که کارشناسان می‌گویند نقض ضوابط ابلاغی درخصوص نرخ سود بانکی باعث افزایش بهای تمام‌شده پول در شبکه بانکی کشور و تضییع حقوق سایر ذی‌نفعان و همچنین تهدیدی برای ثبات و سلامت نظام بانکی کشور است.
با این حال همواره بین سیاست‌گذار پولی با شبکه بانکی، به‌خصوص بانک‌های خصوصی در زمینه پایبند نبودن به نرخ‌های مصوب سود، چالش‌هایی وجود دارد. به همین دلیل هم بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری که از نرخ‌های تعیین‌شده تخطی کنند، به هیات انتظامی بانک‌ها معرفی می‌شوند.
کدام بانک‌ها در سال ۱۴۰۳ سود سپرده بیشتری می‌دهند؟
۲۳ بانک و موسسه اعتباری دیگر، حداکثر سود بانکی ۲۳ درصدی را به سپرده‌‌گذاران خود پرداخت می‌کنند. اما حداقل موجودی سپرده‌ها در این بانک‌ها متفاوت است. برای مثال این میزان در بانک‌های سامان و رفاه کارگران معادل ۵۰۰ میلیون تومان و در بانک ایران زمین نیز ۳۰۰ میلیون تومان است.
حداقل موجودی این سپرده‌های ۲۳ درصدی برای بانک‌های اقتصاد نوین، تجارت، پاسارگاد، کارآفرین و همچنین موسسات اعتباری ملل و نور برابر با ۲۰۰ میلیون تومان است.
پنج بانک سرمایه، پارسیان، گردشگری، سپه و کشاورزی نیز برای پرداخت سود ۲۳ درصدی، سپرده‌هایی با حداقل موجودی ۱۰۰ میلیون تومانی دریافت می‌کنند.
با این وجود مبلغ این سپرده‌ها در بانک‌های شهر، دی، مسکن، توسعه تعاون، سینا، صادرات، صنعت و معدن، ملت و پست بانک، تنها یک میلیون تومان است.