علت بزرگ شدن سینه در مردان و راه‌های درمان آن
وقتی ایلان ماسک در دسامبر ۲۰۲۲ در جام جهانی قطر با یک تیشرت تنگ خاکی ظاهر شد، قصد داشت تا کاربران پلتفرم خودش یعنی ایکس را مسخره کند؛ چرا که مردم به شکل سینه‌های او توجه کرده و او را به داشتن آنچه «سینه‌های مردانه» یا به اختصار مووب (moobs) نامیده می‌شود، متهم کردند.
برخی به شوخی گفتند که او «مووب‌ها را دوباره بزرگ می‌کند» (طعنه‌ای به شعار انتخاباتی دونالد ترامپ)، و برخی هم با لحنی کمتر دوستانه، او را «آدولف تیتلر» نامیدند. برای مردان و پسرانی که دچار ژنیکوماستی، اصطلاح پزشکی برای بزرگ شدن بافت سینه مردانه، می‌شوند، چنین تمسخرهایی بسیار آشناست. این وضعیت فوق‌العاده شایع، تأثیر روانی قابل توجهی بر افراد دارد.
چهره‌های مشهوری مانند گری بارلو از گروه Take That و کریگ ریول هاروود، داور برنامه Strictly، صادقانه درباره تجربه خود با مووب‌ها و تأثیر آن بر اعتماد به نفس و حس مردانگی‌شان صحبت کرده‌اند. این وضعیت بخشی طبیعی از دوران بلوغ است، زیرا عدم تعادل هورمونی باعث رشد موقت بافت سینه در حدود نیمی از پسران می‌شود و معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌گردد.
مُد شدن جراحی ۵ هزار دلاری تغییر نوک سینه مردان برای شبیه شدن به دیوید بکهام
این وضعیت همچنین می‌تواند مردان بالای ۵۵ سال را هم تحت تأثیر قرار دهد، زیرا با افزایش سن، سطح هورمون جنسی تستوسترون به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد و هورمون زنانه استروژن، که باعث رشد بافت سینه می‌شود، غالب می‌گردد. یک بیماری ژنتیکی شایع اما کمتر تشخیص داده‌شده به نام سندرم کلاین‌فلتر، که از هر ۶۰۰ تولد پسر یک نفر را مبتلا می‌کند و به معنای تولد مردان با یک کروموزوم X اضافی است، نیز می‌تواند باعث ایجاد «مووب» شود. اما در بسیاری از موارد، علت آن افزایش وزن یا اثرات هورمونی داروهای تجویزی است. با این حال، تعداد رو به افزایشی از موارد نیز با سوءاستفاده از استروئیدهای آنابولیک و مصرف کانابیس ارتباط دارد، که به نظر می‌رسد سطح تستوسترون را کاهش می‌دهد.
کارشناسان می‌گویند این موضوع همیشه باید جدی گرفته شود؛ زیرا در موارد نادر می‌تواند نشانه‌ای از سرطان پستان باشد. حدود یک درصد از کل موارد سرطان پستان در مردان رخ می‌دهد، که معادل حدود ۳۵۰ مورد در سال است. یک مطالعه اخیر همچنین نشان داد مردانی که بافت سینه آنها بزرگ شده بود، ۳۷ درصد خطر مرگ بالاتری داشتند و محققان آن را «هشدار اولیه» دانستند، زیرا احتمال دارد یک بیماری زمینه‌ای یا تاثیر دارو را نشان دهد.
هرچه که باشد، بسیاری از مردان با این وضعیت کنار می‌آیند؛ یا به دلیل خجالت از مراجعه به پزشک، یا این که شدت آن برایشان قابل توجه نیست. جی‌یارام سرینیواسان، جراح پلاستیک، می‌گوید تأثیر این وضعیت برای ۱ تا ۵ درصد مردانی که سینه‌هایشان به بزرگی سینه یک زن بالغ می‌رسد، نباید نادیده گرفته شود:
مردان مبتلا به این وضعیت احساس می‌کنند عزت‌نفس و مردانگی‌شان زیر سؤال رفته است و در روابط شخصی و توانایی انجام فعالیت‌ها محدودیت دارند؛ به‌ویژه در ورزش و به‌ویژه در تابستان، وقتی احساس می‌کنند نمی‌توانند تیشرت یا زیرپوش بپوشند.
آنها با برچسب روانی قابل توجهی زندگی می‌کنند و یاد می‌گیرند با آن کنار بیایند.
هفته گذشته، دکتر الی کنن، نویسنده بخش سلامت در نشریه Mail on Sunday، از خوانندگان مطلب خود خواست تا اگر خود یا یکی از نزدیکانشان با این مشکل روبه‌رو بوده‌اند، تجربه‌شان را بازگو کنند.
یکی از مردان ۷۲ ساله توضیح داد که در سال ۲۰۲۳ دچار بزرگ شدن دردناک سینه‌ها شد که به مرور رشد بیشتری داشت و باعث می‌شد تا از پوشیدن تیشرت خجالت بکشد. وقتی عدم ابتلا او به سرطان سینه تشخیص داده شد گفت:
وقتی پرسیدم این علائم تا چه زمانی ادامه دارد، پزشکم طوری وانمود می‌کرد که انگار فقط از روی خودشیفتگی نگران ظاهر خودم هستم.
اما بعضی از مردانی که من دیده‌ام، چنان از این وضعیت رنج می‌برند که انگار در آستانه افسردگی شدید یا حتی افکار خودکشی قرار دارند. این مشکل تأثیر عمیقی بر روحیه و زندگی اجتماعی‌شان می‌گذارد.
آنها احساس انزوا می‌کنند، از خانواده و دوستان فاصله می‌گیرند و اغلب حتی برای شروع یک رابطه عاطفی احساس راحتی ندارند. زندگی برایشان به تجربه‌ای سخت و دردناک تبدیل می‌شود.
مرد دیگری می‌گوید که تمام عمرش با این وضعیت کنار آمده بود تا اینکه در ۵۴ سالگی تصمیم گرفت با عمل جراحی آن را برطرف کند و این کار اعتمادبه‌نفسش را به‌طور چشمگیری افزایش داد. با این حال، روش‌هایی وجود دارد که مردان می‌توانند برای پیشگیری از ژنیکوماستی انجام دهند و درمان‌هایی هم هست که همیشه نیاز به جراحی پرهزینه خصوصی ندارد.
بزرگی بافت سینه در مردان خطر مرگ زودهنگام را تا ۳۷ درصد افزایش می دهد
در گام نخست، هر تغییری در ناحیه قفسه سینه باید توسط پزشک عمومی مورد بررسی و معاینه قرار گیرد تا احتمال سرطان رد شود. مو اخوانی، یکی از بنیان‌گذاران گروه جراحی پلاستیک در بریتانیا می‌گوید:
اگر فقط یک سمت سینه درگیر، یا در نوک سینه ترشح و خون‌ریزی مشاهده شود، باید آن را جدی گرفت. پزشکان معمولاً سرطان پستان در مردان را در نظر نمی‌گیرند چون نادر است، اما بیمار باید نسبت به این مسئله مصر باشد تا بررسی تخصصی انجام شود.
یکی از دلایل شایع این عارضه، اضافه‌وزن است. پل هریس، جراح پلاستیک و عضو انجمن BAPRAS می‌گوید:
چربی موجود در بدن، تستوسترون را به استروژن تبدیل می‌کند و همین فرایند، هرچند پیچیده، باعث رشد بافت سینه می‌شود. من مردان جوان زیادی را دیده‌ام که در دوران کودکی چاق بوده‌اند و در دوره‌ی بلوغ، رشد سریع سینه در آنها باعث ژنیکوماستی شده است.
وقتی وارد دهه بیست سالگی می‌شوند و وزنشان را پایین می‌آورند، سینه‌های بزرگ برایشان باقی می‌ماند. چاقی در دوران کودکی بدون شک یکی از عوامل اصلی این مشکل است.
هرچند کاهش وزن و ورزش در برخی موارد می‌تواند با کاهش چربی بدن مشکل را تا حدی برطرف کند، اما در همه موارد نتیجه‌بخش نیست. سرینیواسان می‌گوید:
در بعضی موارد، رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به کاهش چربی کمک کند، اما در بسیاری از موارد این اتفاق نمی‌افتد. بدن همیشه چربی را به شکل یکنواخت از بین نمی‌برد و ناحیه سینه معمولاً یکی از سخت‌ترین قسمت‌ها برای لاغر شدن است. با این حال، امتحان کردن آن در گام نخست ارزش دارد.
پل هریس اضافه می‌کند که حتی مردانی که با داروهای کاهش وزن مانند ویگووی (Wegovy) و مانجارو (Mounjaro) موفق به کم‌کردن وزن شده‌اند، باز هم با مشکل «مووب» روبه‌رو می‌شوند و ممکن است برای از بین بردن آن نیاز به جراحی داشته باشند. بخشی از این موضوع مربوط به پوست اضافی می‌شود، اما علت دیگر این است که همه موارد ژنیکوماستی ناشی از چربی نیست.
در موارد پیشرفته‌تر، رشد بافت غده‌ای عامل اصلی است؛ بافتی که از چربی سفت‌تر بوده و شباهت بیشتری به سینه واقعی دارد. هریس می‌گوید:
اگر ژنیکوماستی از نوع غده تثبیت‌شده باشد، دیگر هیچ روش غیرجراحی روی آن تأثیری ندارد.
این نوع معمولاً به عدم تعادل هورمونی مربوط می‌شود، که ممکن است در اثر مصرف داروهایی باشد که سطح تستوسترون را کاهش یا استروژن را افزایش می‌دهند، یا مستقیماً روی بافت سینه تأثیر می‌گذارند.
از داروهای رایج می‌توان به اسپیرونولاکتون (برای درمان نارسایی قلبی، فشار خون بالا و بیماری‌های کبدی) و فیناستراید (برای درمان بزرگی یا سرطان پروستات) اشاره کرد. همچنین داروی سایمتیدین (برای رفلاکس معده) و داروی ضدروان‌پریشی ریسپریدون نیز از عوامل شناخته‌شده بروز این عارضه هستند.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که داروهای استاتین (برای کاهش کلسترول) نیز احتمال دارد چنین تأثیری داشته باشند، هرچند شواهد علمی در این مورد محدود است. اگر پزشک عمومی تشخیص دهد که یک دارو می‌تواند موجب بروز این مشکل شود، معمولاً آن را با داروی دیگری جایگزین می‌کند. چارلز استابلی، ۸۰ ساله، یکی از مخاطبان روزنامه Mail on Sunday، از منطقه مالتون در یورک‌شر شمالی، می‌گوید:
بعد از اینکه برای درمان پروستات بزرگ از فیناستراید استفاده کردم، دچار این مشکل شدم. اما وقتی مصرف دارو را قطع کردم، بعد از یکی دو ماه همه‌چیز برطرف شد.
اگر تغییر دارو مؤثر نباشد، پزشکان گاهی مقدار کمی از داروی تاموکسیفن تجویز می‌کنند. این دارو که معمولاً برای جلوگیری از بازگشت برخی از انواع سرطان پستان در زنان استفاده می‌شود، با مسدود کردن گیرنده‌های استروژن در بافت سینه می‌تواند اندازه و حساسیت آن را کاهش دهد.
یکی از نگرانی‌های جدید متخصصان، افزایش مصرف نابه‌جای استروئیدها و موادی مانند حشیش در میان مردان، به‌ویژه مردان جوان، است. هریس می‌گوید:
خیلی از کسانی که به باشگاه می‌روند از مکمل‌های پروتئینی حاوی وی استفاده می‌کنند که در ترکیبش سویا وجود دارد و این ماده با گیرنده‌های استروژن بدن واکنش نشان می‌دهد و در نتیجه باعث ژنیکوماستی می‌شود. بعضی‌ها هم از استروئیدهای آنابولیک که از دیگر ورزشکاران می‌خرند استفاده می‌کنند تا حجم بگیرند.
استروئیدهای آنابولیک که نسخه مصنوعی تستوسترون هستند، سطح هورمون را به مراتب بالاتر از حد طبیعی می‌برند. بدن برای جبران این وضعیت، بخشی از تستوسترون اضافی را به استروژن تبدیل می‌کند که در نهایت منجر به رشد بافت سینه در مردان و از کار افتادن تولید طبیعی تستوسترون می‌شود.
اولی ماتیوز، ۳۹ ساله از شهر نوریچ، این درس را به سختی آموخت. او که حالا در شرکت خودش، Ojay Health، در زمینه پزشکی عملکردی فعالیت می‌کند، در نوجوانی پس از مرگ پدرش دچار اضافه‌وزن شد و در همان دوران به ژنیکوماستی مبتلا گردید. برای بالا بردن اعتمادبه‌نفس خود، بدنسازی را در پیش گرفت اما استفاده از استروئیدها وضعیت هورمون‌هایش را بدتر کرد. در نهایت مجبور شد درمان جایگزینی با تستوسترون (TRT) را آغاز کند. او می‌گوید:
استروئیدها بدنم را به‌هم ریختند و درمان جایگزینی با تستوسترون هم که بدون راهنمایی درست مصرف می‌کردم باعث وخیم‌تر شدن اوضاع شد. آن موقع بود که زیر نوک سینه‌هایم توده‌هایی شروع به رشد کردند.
این موضوع اعتمادبه‌نفسم را به‌شدت پایین آورد. دیگر دوست نداشتم لباس خاصی در باشگاه بپوشم و دائماً نسبت به ظاهر خودم حساس بودم. امیدوارم به‌زودی بتوانم عمل جراحی انجام دهم.
دو روش اصلی وجود دارد: لیپوساکشن برای برداشت چربی (که جای زخم کمتری به جا می‌گذارد) و عمل جراحی ژنیکوماستی برای خارج کردن بافت غده‌ای سینه و کشیدن پوست ناحیه. سرینیواسان اینطور توضیح می‌دهد:
در موارد خفیف‌تر که فقط چربی وجود دارد، لیپوساکشن به‌تنهایی کافی است؛ به این نوع، ژنیکوماستی درجه یک یا شبه‌ژنیکوماستی می‌گویند. این عمل کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. اما در موارد پیشرفته‌تر که نیاز به برداشت غده وجود دارد، عمل حدود دو ساعت زمان می‌برد.
هریس می‌گوید در دهه گذشته تکنیک‌های جراحی پیشرفت کرده‌اند، هرچند همچنان ممکن است کمی جای زخم باقی بماند. او اضافه می‌کند:
برای کمتر دیده‌شدن جای بخیه، جراح معمولاً برش را در مرز تیره‌ی پوست اطراف نوک سینه ایجاد می‌کند تا با رنگ طبیعی بدن ترکیب شود. در برخی موارد هم می‌توان با جراحی از نوع سوراخ‌کلید (Keyhole) این کار را انجام داد؛ یعنی با شکاف‌های بسیار کوچک برای ورود ابزار لیپوساکشن، و با کمک لیزر بافت سینه را خارج کرد.
این نکته خیلی مهم است، چون مردانی که به‌دلیل ژنیکوماستی لباس خود را درنمی‌آورند، نمی‌خواهند بعد از عمل هم با جای زخم جدید خجالت‌زده شوند. آنها شاید با تیشرت ظاهر بهتری داشته باشند، اما همچنان از درآوردن لباس در جمع خودداری خواهند کرد.
«با زخم‌های روی بدنم کنار آمده… اما به نظرم قشنگ‌اند»
سم ساویرز، در بدترین روزهای خود، مجبور می‌شد سینه‌های بزرگش را با نوار چسب به بدنش ببندد تا در جمع دچار شرم و خجالت نشود.
این جوان ۲۳ ساله اهل حوالی آکسفورد، سال‌ها به خاطر ظاهر سینه‌هایش که از دوران بلوغ رشد کرده بودند، با تمسخر اطرافیان دست‌وپنجه نرم می‌کرد. او که همیشه هنگام شنا تیشرت می‌پوشید، امروز می‌گوید:
این مسئله روی تمام جنبه‌های زندگی من تاثیر گذاشت. قبلاً سینه‌هایم را با نوار چسب می‌چسباندم، اما پوستم زخم می‌شد و گاهی هم از زیر نوار خون می‌آمد؛ واقعاً وحشتناک بود.
اکنون او مربی آنلاین فیتنس است و یک پزشک در بریتانیا بیماری ژنیکوماستی را در او تشخیص داد، اما تصمیم گرفت جراحی را در لهستان و در جولای سال گذشته انجام دهد. این جراحی نهایتاً باعث شد او با پوست خودش احساس اعتماد به نفس کند. او می‌گوید:
الان فقط به فردا و بهتر کردن خودم فکر می‌کنم.
با نشانه های سرطان سینه در مردان آشنا شوید
