شکست دیگری برای اف ۳۵ / پیروزی غیرمنتظره جنگنده قدیمی در آسمان

امیرمسعود عابدین: رزمایش مشترکی که اخیرا میان نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا انجام شد، اتفاقات و رخدادهای مهمی را به همراه داشت. یک جنگنده F-۱۸E سوپر هورنت در این رزمایش موفق شد تا در نبردی شبیه‌سازی‌شده با F-۳۵B بریتانیایی، پیروزی خیره‌کننده‌ای به دست آورد. این نتیجه توجه کارشناسان نظامی را به تفاوت‌های فنی میان دو جنگنده جلب کرده است؛ به‌ویژه اینکه F-۳۵ به‌عنوان پیشرفته‌ترین جنگنده نسل پنجمی غرب شناخته می‌شود، در حالی که سوپر هورنت به نسل چهارم تعلق دارد.

رزمایش اخیر، بخشی از برنامه تمرینی نبرد هوایی نامتجانس (DACT) بود که برای سنجش عملکرد جنگنده‌ها در شرایط واقعی نبرد طراحی می‌شود. در این مانور، جنگنده F-۳۵B از عرشه ناو هواپیمابر HMS Prince of Wales در اقیانوس آرام به پرواز درآمد؛ ناوی که بریتانیا در قالب عملیات Highmast، برای آزمایش توان دریایی و قدرت‌نمایی جهانی خود به ماموریت فرستاده بود.

در مقابل، جنگنده F-۱۸E سوپر هورنت نیروی دریایی آمریکا قرار داشت؛ هواپیمایی قدیمی‌تر اما همچنان قابل‌اعتماد که نشان داد در نبردهای نزدیک هنوز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.

نبرد فناوری و مهارت

در نگاه نخست، نتیجه این درگیری عجیب به نظر می‌رسد. F-۳۵ با فناوری پیشرفته پنهان‌کاری، سامانه‌های تصویربرداری فروسرخ، سیستم‌های هدف‌گیری چندمنظوره و موشک‌های هوشمند AIM-۹X طراحی شده تا در نبردهای فراتر از برد دید (BVR) برتری مطلق داشته باشد.

اما در درگیری‌های نزدیک یا بصری (WVR)، داستان متفاوت است؛ چرا که F-۳۵ نمی‌تواند موشک‌های خود را در حالت پنهان‌کار حمل کند و مجبور است آن‌ها را روی بدنه نصب کند، موضوعی که نشانه‌های حرارتی و راداری آن را افزایش می‌دهد. در چنین شرایطی، چابکی و توان مانور اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ جایی که F-۱۸E با طراحی کلاسیک خود، دست بالا را دارد.

نقاط ضعف F-۳۵B؛ فناوری با بهای سنگین

مدل F-۳۵B، گران‌ترین نسخه از این جنگنده است و برای برخاست کوتاه و فرود عمودی (STOVL) روی ناوهای بدون منجنیق طراحی شده است. هرچند این ویژگی به آن اجازه می‌دهد تا از باندهای موقت یا ناوهای کوچک‌تر عملیاتی شود، اما در عوض باعث کاهش برد، توان حمل تسلیحات و چابکی آن شده است.

در واقع، F-۳۵B تنها قادر به تحمل شتاب ۷G است؛ در حالی‌ که اغلب جنگنده‌های مدرن از دهه ۱۹۷۰ به بعد تا ۹ یا ۱۰G مانور می‌دهند. همین محدودیت‌ها باعث شده تا این مدل در نبردهای نزدیک در برابر جنگنده‌هایی مثل F-۱۸E/F یا حتی نمونه‌های ارتقایافته‌ی میگ ۲۹ در وضعیت دشواری قرار گیرد.

F-۱۸E Block ۳؛ کهنه‌کار هنوز زنده است

نسخه‌ی جدید F-۱۸E بلاک ۳ نشان می‌دهد که فناوری قدیمی الزاما به معنی ضعف نیست. این نسخه، دومین جنگنده برتر نسل چهارم غربی پس از F-۱۵EX محسوب می‌شود و در ارزیابی‌های بین‌المللی حتی از یوروفایتر و رافال نیز امتیاز بالاتری گرفته است.

به دلیل تاخیر در توسعه‌ی F-۳۵C و مشکلات دستیابی آن به آمادگی کامل رزمی، نیروی دریایی آمریکا همچنان به سوپر هورنت تکیه دارد و بیش از ۳۰ اسکادران فعال از آن استفاده می‌کنند. این جنگنده با هزینه‌ی عملیاتی پایین، قابلیت اطمینان بالا و توان حمل گسترده‌ی تسلیحات، هنوز هم یکی از ارکان اصلی قدرت هوایی آمریکا به‌شمار می‌رود.

پیروزی F-۱۸E در برابر F-۳۵B لزوما به معنای برتری نسل چهارم بر نسل پنجم نیست، اما یادآور این واقعیت است که در نبردهای هوایی، فناوری تنها یک بخش از معادله است. تاکتیک، مهارت خلبان و شرایط درگیری همچنان می‌توانند نتیجه را تعیین کنند.

در نهایت، این رزمایش نه‌تنها نقاط ضعف پنهان F-۳۵B را آشکار کرد، بلکه نشان داد که جنگنده‌ای با بیش از دو دهه سابقه، هنوز می‌تواند در آسمان قدرت‌نمایی کند، به‌ویژه وقتی صحبت از نبردی رو در رو باشد.

منبع: militarywatchmagazine

۲۲۷۳۲۲