راهکارهای خانگی برای کاهش خشکی چشم
خشکی چشم یکی از مشکلات چشمی شایع است که با درد، قرمزی و احساس سوزش یا جسم خارجی در چشم همراه می‌شود. این عارضه که به‌طور معمول در اثر کاهش تولید اشک یا تبخیر سریع آن رخ می‌دهد، می‌تواند در صورت بی‌توجهی منجر به آسیب دائمی قرنیه شود. با این حال، با رعایت چند عادت ساده و اصلاح سبک زندگی، می‌توان بدون نیاز به دارو یا جراحی، علائم خشکی چشم را به‌طور چشمگیری کاهش داد.
علت بروز خشکی چشم چیست؟
خشکی چشم اغلب زمانی ایجاد می‌شود که غدد اشکی و چربی پلک‌ها نتوانند میزان کافی رطوبت برای سطح چشم فراهم کنند. این مشکل باعث می‌شود لایه محافظ اشک زودتر تبخیر شود و چشم در معرض سوزش، قرمزی و احساس جسم خارجی قرار گیرد.
دکتر سامر حماده، جراح چشم و بنیان‌گذار کلینیک چشم لندن، توضیح می‌دهد که یکی از دلایل اصلی بروز این مشکل، اختلال عملکرد غدد میبومین است؛ وضعیتی که در آن غدد پلک قادر به تولید چربی کافی برای پوشش اشک نیستند.
افزایش سن، تغییرات هورمونی، مصرف برخی داروها و رعایت نکردن بهداشت پلک از مهم‌ترین عوامل ایجاد خشکی چشم هستند. همچنین استفاده مداوم از نمایشگرها، آلودگی هوا، استفاده از لنز تماسی و زندگی در محیط‌های خشک یا دارای تهویه مطبوع، خطر بروز این عارضه را افزایش می‌دهد. به گفته متخصصان، شناسایی و کنترل این عوامل در مراحل اولیه می‌تواند از پیشرفت خشکی چشم و آسیب‌های بعدی جلوگیری کند.
مصرف بیش از حد استامینوفن باعث خشکی چشم می‌شود
نقش آبرسانی در بهبود خشکی چشم
نوشیدن آب کافی یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کاهش علائم خشکی چشم است. دکتر حماده می‌گوید: «کمبود آب در بدن، عملکرد سلول‌ها را مختل و التهاب را تشدید می‌کند. در مقابل، آبرسانی مناسب باعث بهبود تولید اشک و کاهش التهاب در سطح چشم می‌شود.»
سرویس سلامت ملی بریتانیا (NHS) توصیه می‌کند بزرگسالان روزانه بین ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشند. با این حال، افرادی که دچار خشکی چشم هستند باید توجه ویژه‌ای به میزان مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار داشته باشند، زیرا قهوه و الکل باعث کم‌آبی بدن و تشدید خشکی چشم می‌شوند.
تأثیر مکمل‌های غذایی بر خشکی چشم
دکتر حماده تأکید می‌کند که اسیدهای چرب ضروری مانند امگا-۳ و ویتامین D نقش مهمی در پیشگیری از خشکی چشم دارند. تحقیقات نشان داده است مصرف منظم امگا-۳ می‌تواند خطر بروز این عارضه را تا حدود ۱۷ درصد کاهش دهد. از آن‌جا که بدن قادر به تولید این اسیدهای چرب نیست، باید از طریق رژیم غذایی یا مکمل آن‌ها را دریافت کرد.
او توصیه می‌کند هفته‌ای دو تا سه وعده ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین یا ماکرل مصرف شود. افرادی که ماهی نمی‌خورند، می‌توانند از روغن بذر کتان، دانه چیا و گردو به‌عنوان منابع گیاهی امگا-۳ استفاده کنند.
ویتامین D نیز برای حفظ رطوبت چشم ضروری است. دکتر حماده می‌گوید: «حتی افرادی که در رژیم غذایی خود ویتامین D کافی دریافت می‌کنند، معمولاً برای جلوگیری از خشکی چشم به مکمل اضافی نیاز دارند.» او همچنین مصرف خوراکی‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان مانند توت‌ها، فلفل قرمز، چای سبز و شکلات تلخ را توصیه می‌کند؛ زیرا این مواد از سلول‌های چشم در برابر پیری و التهاب محافظت می‌کنند.
کاهش زمان استفاده از نمایشگرها
استفاده طولانی از گوشی و کامپیوتر از دلایل اصلی خشکی چشم در بزرگسالان و حتی کودکان است. دکتر حماده توضیح می‌دهد: «هنگام نگاه کردن به صفحه نمایش، دفعات پلک‌زدن کاهش می‌یابد و همین امر باعث خشک شدن سریع سطح چشم می‌شود.»
برای پیشگیری، باید نور صفحه را در حد متعادل تنظیم و فاصله مناسب از نمایشگر را حفظ کرد. او می‌گوید: «هر ساعت چند دقیقه از کار با صفحه نمایش فاصله بگیرید، به نقطه‌ای دور نگاه کنید و حدود ۲۰ بار پلک بزنید. این کار به ترشح طبیعی چربی و رطوبت چشم کمک می‌کند.»
او همچنین هشدار می‌دهد که نور آبی دستگاه‌های دیجیتال، به‌ویژه در شب، می‌تواند سبب خستگی چشم و اختلال در خواب شود. کم‌خوابی مداوم موجب خشکی و التهاب بیشتر چشم‌ها می‌شود.
تنظیم شرایط محیط خانه
محیط خانه نقش مهمی در سلامت چشم دارد. دکتر حماده توصیه می‌کند که رطوبت و تهویه مناسب برای جلوگیری از خشکی چشم حفظ شود. هوای خشک و گرم، به‌ویژه در فضاهای دارای سیستم گرمایشی یا تهویه مطبوع، موجب تبخیر سریع لایه اشکی می‌شود.
او می‌گوید: «بهترین میزان رطوبت برای اتاق بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز در کنار تخت‌خواب در هنگام شب می‌تواند به مرطوب نگه‌داشتن چشم‌ها کمک کند.» همچنین باز نگه داشتن پنجره‌ها در طول روز برای تهویه طبیعی هوا توصیه می‌شود.
دقت در پاک‌کردن آرایش چشم
به گفته نیکولا الکساندر-کراس، اپتومتریست، استفاده طولانی‌مدت از لوازم آرایش چشم می‌تواند باعث انسداد غدد اشکی شود. او توضیح می‌دهد: «زنانی که سال‌ها خط چشم را روی خط داخلی پلک می‌کشند و از سایه یا ریمل سنگین استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض بسته شدن غدد چربی پلک هستند.»
او هشدار می‌دهد که پاک‌کننده‌های آرایش نیز گاهی حاوی مواد نگه‌دارنده یا واکس‌هایی هستند که باعث تجمع چربی و التهاب بیشتر می‌شوند. برای پیشگیری، بهتر است از محصولات پاک‌کننده تأیید‌شده چشم‌پزشکی یا میسلار واتر استفاده شود.
خانم الکساندر-کراس توصیه می‌کند به‌جای خط چشم داخلی، از خط بالای مژه‌ها استفاده کنید و محصولات کرمی یا ریمل‌های لوله‌ای را جایگزین محصولات پودری کنید. او می‌گوید: «استفاده از پد گرم یا ماسک چشمی هنگام خواب می‌تواند غدد مسدودشده را باز کند و جریان چربی را به حالت طبیعی برگرداند.»
درمان نوری برای موارد پیشرفته
برای افرادی که علائم شدید خشکی چشم دارند، از جمله حساسیت به نور یا سوزش مداوم، تغییرات ساده سبک زندگی ممکن است کافی نباشد. در چنین مواردی، دکتر حماده روش درمان نوری با پالس شدید (IPL) را توصیه می‌کند.
در این روش، پالس‌های نوری کنترل‌شده روی پوست اطراف چشم تابیده می‌شود تا چربی سفت‌شده غدد میبومین ذوب و مسیر خروج اشک باز شود. این درمان همچنین به کاهش التهاب و بسته‌شدن عروق گشاد اطراف چشم کمک می‌کند.
با وجود این، هر دو متخصص تأکید دارند که بهترین راه برای مقابله با خشکی چشم، پیشگیری است. خانم الکساندر-کراس می‌گوید: «اگر هنوز در دهه ۲۰ یا ۳۰ زندگی خود هستید، اکنون زمان مناسبی برای ایجاد عادات سالم از طریق مراقبت منظم از پلک‌ها و مصرف مکمل‌های مناسب است.» دکتر حماده نیز می‌افزاید: «منتظر نمانید تا خشکی چشم شدید شود؛ با اصلاح سبک زندگی از بروز آن پیشگیری کنید.»
