خودرو از صرفه افتاد!
اختلاف قیمت درب کارخانه و بازار خودرو به کمترین سطح سال‌های اخیر رسیده، با این حال دلیل آن نه رونق فروش، بلکه رکود شدید و افت تقاضاست. کاهش جذابیت سفته‌بازی، افزایش قیمت کارخانه‌ای و نبود سیاست‌های جدید عرضه و همچنین نبود افق روشن برای رشد کمّی و کیفی تولید خودرو موجب شده است بازار در شرایط ناپایدار قرار بگیرد.
بررسی بازار خودرو نشان می‌دهد که اختلاف قیمت میان کارخانه و بازار به کمترین سطح خود در سال‌های اخیر رسیده است. در این میان، این پرسش مطرح می‌شود که آیا کاهش این فاصله می‌تواند به رونق بازار خودرو منجر شود؟ بسیاری بر این باورند که نزدیک شدن قیمت کارخانه و بازار و خروج واسطه‌گران، نشانه‌ای مثبت برای ساماندهی بازار است. اما نگاهی دقیق‌تر به شرایط حاکم بر بازار خودرو نشان می‌دهد که اگرچه حذف دلالان اتفاقی مطلوب است، اما ریشه این تحولات چندان امیدوارکننده نیست؛ چراکه کاهش فاصله قیمتی عمدتا ناشی از رکود سنگین در بازار و افت تقاضا است نه حاصل بهبود ساختار عرضه یا اصلاح سیاست‌های خودرویی. قرعه‌کشی اخیر ایرانخودرو نیز حاکی از خروج دلالان از بازار خودرو است. طبق آمار منتشره، در دور جدید فروش ایرانخودرو ۵۲۰ هزار و ۵۱۹ نفر ثبت‌‌‌نام کرده‌‌‌اند.
این در شرایطی است که این رقم در فروش بهمن ماه سال گذشته این خودروساز به ۹۱۱ هزار و ۲۴۶ نفر می‌‌‌رسید بنابراین در این مدت زمان تعداد متقاضیان ۴۲.۹ درصد کمتر شده است. بنابراین می‌توان گفت که بیشتر متقاضیان این طرح مصرفکنندگان واقعی بوده‌اند.
برای رصد تغییرات اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرو، بهای رسمی و غیررسمی ۱۰ محصول پرتقاضای داخلی در ۲۹ دی ماه و همچنین روز گذشته را زیر ذره‌بین قرار داده است. بر این اساس اختلاف قیمت کارخانه‌ای و بازار این ۱۰ محصول در ۲۹ دی ماه به‌طور میانگین ۲۳.۱ درصد بود اما حالا این اختلاف به ۱۵.۲ درصد رسیده و تقریبا نصف شده است.
فاصله کم بین قیمت کارخانه و بازار خودرو در تیرماه ۱۴۰۴ بیش از آنکه نشانه‌ای از رونق واقعی بازار یا اصلاح ساختار عرضه و تقاضا باشد، محصول هم‌زمان چندین عامل پیچیده و تاثیرگذار است. نخستین عامل، افزایش قیمت رسمی خودرو است که موجب نزدیک شدن قیمت بازار به نرخ کارخانه شده است، این اتفاق اوایل ماه جاری رخ داد اما با رشد قیمت کارخانه‌ای خودرو، بهای آنها در بازار همگام با آن رشد نکرد و تاثیر زیادی از اصلاح قیمت کارخانه‌ای نگرفت.
در کنار این مساله، رکود شدید حاکم بر بازار خودرو باعث کاهش تقاضای مصرف‌کننده‌ها شده است. افت انتظارات تورمی و کاهش جذابیت سوداگرانه در خرید خودرو، باعث شده خریداران از معاملات سفته‌بازی دوری کنند و خرید خودرو را بیشتر به عنوان کالای مصرفی و نیاز واقعی نگاه کنند، نه به عنوان سرمایه‌گذاری سوداگرانه. البته طی سال‌های گذشته خودرو همیشه یک وجه سرمایه‌ای داشته و دلالان و واسطه‌گران نیز به‌شدت در این بازار فعال بوده‌اند اما حالا بازار خودرو به نوعی به سقف قیمتی خود رسیده است و اتفاقات مختلف چندان این بازار را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند چراکه اساسا تقاضای زیادی برای خودرو وجود ندارد تا دلالان امیدوار باشند که در آینده می‌توانند خودرو را با قیمت بیشتری به فروش برسانند. از طرف دیگر مصرفکنندگان واقعی نیز به دلیل افت توان خرید، از بازار کنار کشیده‌‌‌اند یا خرید خود را به تعویق انداخته‌‌‌اند.
