حرفهای نسل Z روی آنتن / آیا صداوسیما از دنیای پر رمز و راز و حرفهای مگوی نوجوانان خبر دارد؟
مفهوم نوجوانی برای نسلی از ما که برنامه‌های دهه ۷۰ را دیده بود، همان «هبت (عدد ۷)» گفتن‌های حسین رفیعی و دیالوگ‌هایی بود که با امیرحسین مدرس برقرار می‌کرد.
به گزارش خبرآنلاین، قلاب تلویزیون برای نسل ما، به همین سادگی با «موقشنگ» گفتن‌های این دو به ذهن‌مان افتاد تا وقتی مدرس گفت «به یک چیز برای تفریح‌تان پیله کنید»، خودمان را با تار و پودی مخفی به سیمای تلویزیون گره بزنیم اما واضح است که این کار برای نسل جدید زحمت بیشتری دارد.
روزنامه جام جم در مطلبی نوشت: تولید محتوا برای نسلی که انتخاب‌های متعدد و شبکه‌های متکثری از تصویر و صوت را در اختیار دارد، قطعا کار پرزحمتی است؛ کاری که تلویزیون در این حوزه انجام داده انتخاب شخصیت‌های نوجوان برای تأثیرگذاری بر این نسل است. این را می‌شود در برنامه‌های مختلف شبکه‌های تلویزیونی مشاهده کرد. مسأله‌ای که فقط به حوزه اجرا ختم نشده و به‌طور کلی حضور این نسل را در برنامه‌ها و سریال‌های مختلف رقم زده است. در چند سال گذشته علاوه بر برنامه‌هایی مثل مجری‌نو، نوجهان و زنگ امید، بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی روی آنتن رسانه‌ملی رفته که توانسته جایگاه نوجوانان را در قاب این رسانه پررنگ‌تر کند. مجموعه‌هایی مثل بچه‌مهندس و فراری فقط بخشی از تولیدات نمایشی است که تلویزیون توانسته به‌واسطه آن، زبان نسل جدید را توسط نوجوانانی واقعی و از دل جامعه بیان‌کند.
روی بزرگ‌ترها هم اثر گذاشتیم
مهزیار محمدی ۱۳ساله و دانش‌آموزکلاس هشتم است.برنامه اوکه «نوجوان» نام داشت، پیش از این بازخوردهای فراوانی داشت و به‌واسطه مصاحبه‌ای که با بسیاری از مقامات دولتی و ارشد داشت، توانست گفتمان مطالبه‌گری نوجوانان را در قاب رسانه‌ملی بیشتر به نمایش بگذارد. قاب مصاحبه‌های او با افرادی که شاید پیش از این کمتر در مقام پاسخگویی به یک نوجوان بوده‌اند، ماندگار شد و گفتمان تازه رسانه‌ملی پیرامون مطالبه‌گری نوجوانان را پررنگ‌تر کرد. برنامه‌ای که اگرچه چند وقتی است پخش نمی‌شود تا به فصل تازه خود برسد اما هنوز هم می‌توان از مصاحبه‌ها و روشنگری‌هایش استفاده کرد.
مهزیار محمدی در گفت‌وگو با جام‌جم درباره تأثیرگذاری حضور افرادی مثل او در قاب سیما، می‌گوید: از نظر خودم، این برنامه اثر بسیار زیادی داشته و کار بزرگی بود که بر بچه‌های هم‌سن خودم تأثیرگذار شد زیرا حتی در گفت‌وگوهایی که با بچه‌های دیگر داشتم (بیرون از برنامه)، متوجه شدم از برنامه راضی بودند و زبان ساده روی آنها تأثیر گذاشته است. البته خودم هم چیزهای بیشتری آموختم؛ مثلا می‌توانستم از چیزهایی که دیده بودم، برای بچه‌هایی که حتی برنامه را ندیده بودند حرف بزنم.
این مجری نوجوان به اهمیت حضور مجریان در قاب رسانه‌ملی اشاره کرده و می‌گوید: اهمیتش از این منظر بود که متوجه شدم می‌توانم برای پرسشگری، هم به علم و دانش افراد بزرگ‌تر مراجعه کنم و هم خودم باید جست‌وجوگر باشم. تجربه به من نشان داد که می‌شود در سن کم هم، اثرگذار بود حتی روی بزرگ‌ترها.
او معتقد است که وقتی بزرگ‌ترها پرسش یا صحبت مدنظر خودشان را از زبان یک نوجوان می‌شنوند، بهتر می‌توانند آن را بپذیرند و همین نشان از تأثیرگذاری روی بزرگسالان دارد. محمدی این را هم اضافه می‌کند که با حضور نوجوانان در قاب سیما، اعتماد مردم و مسئولان به نسل جدید بیشتر می‌شود.
دغدغه هم‌نسلان خود را مطرح می‌کنیم
ریحانه محمودنژاد، مجری نوجوان دیگری است که در برنامه شبکه یک اجرا می‌کند. ۱۶ ساله است و در پایه یازدهم تحصیل می‌کند. برنامه‌ای که دست بر قضا نامش همان «نوجهان» است و وقفه میان پخش اولی، باعث شده تا دومی هم بدرخشد و هر دو برنامه جهانی تازه را برای نوجوانان رقم بزنند.
محمودنژاد درباره اهمیت حضور چهره‌های نوجوان در قاب تلویزیون، به جام‌جم می‌گوید: برنامه نوجهان برای من با برنامه‌های دیگر متفاوت بود، چون روی کنشگری نوجوانان متمرکز شده تا به آنها یادآوری کند که در عرصه‌های مختلف فعال باشند. این برنامه مسائل روز مرتبط با نوجوانان را مطرح می‌کند. خیلی‌ها بر این باورند که نوجوانان از مسائل مختلف مثل موضوعات سیاسی سردر نمی‌آورند و بر همین اساس هم اجازه صحبت به آنها را نمی‌دهند. با این‌حال ما در این برنامه نشان دادیم که نوجوانان هم باید نظر خودشان را بگویند و حتی می‌توانند در این عرصه بسیار پررنگ باشند، البته به شرط این‌که زمینه‌ای برای این تأثیرگذاری فراهم شده باشد. ما طبق همین سیاست، نوجوانان موفق را در برنامه فوق معرفی می‌کنیم. از این منظر، این برنامه؛ برنامه خاصی برای من بود.
نکته مهمی که این مجری نوجوان مطرح می‌کند، مطالعه‌ای است که به‌واسطه اجرا به سمت آن رفته و احساس نیاز کرده است: صادقانه بخواهم بگویم خودم هم به عنوان یک نوجوان، از یک‌سری مسائل در حوزه‌های سیاسی آگاه نبودم؛ مسائلی که شاید اغلب بزرگسالان از آن باخبرند. برنامه نوجهان باعث شد تا کنجکاو شوم و درباره مسائلی تحقیق کنم که شاید کمتر به گوش من به‌عنوان نوجوان رسیده باشد. درنهایت توانستم درباره این مسائلی که تحقیق کرده‌ام، صحبت کنم. مثلا بحث‌هایی مثل «حق وتو» برایم شناخته شده نبود و درباره آن مطالعه کردم. همان‌طور که می‌دانید نوجوانان این روزها کمتر به سمت مسائل سیاسی می‌روند البته من در حوزه فناوری هم برخی مسائل برایم شناخته شده نبود و خیلی درباره آنها اطلاعات کسب‌کردم.
محمودنژاد درباره بیان مطالبات نسل نوجوان هم این‌طور بیان می‌کند: این‌که من به‌عنوان یک نوجوان با زبان خودم برای نوجوانان صحبت کنم، باعث برقراری ارتباط بهتر با مخاطب این گروه سنی می‌شود. پیش از این، اغلب برنامه‌هایی که رسانه‌ملی پیرامون نوجوانان تولید می‌کرد، توسط افراد بزرگسال اجراوبازبان آنهامطرح می‌شد اما الان به این سمت رفته که برنامه‌های مرتبط با نوجوانان را خودشان اجرا کنند.این مسأله نشان‌دهنده پیشرفت در برنامه‌های مرتبط با نوجوانان است. به‌نظرم نگاه تازه‌ای در برنامه‌های این حوزه شکل گرفته است. به همین دلیل شاهد پخش برنامه‌های مرتبط با نوجوانان هستیم که این مقطع سنی را اجرا می‌کنند. همین مسأله باعث ترغیب نوجوانان به سمت تلویزیون‌می‌شود.
این مجری نوجوان با تاکید بر این‌که نوجوانان می‌توانند با دیدن افرادی مثل او، خودشان را در قاب تلویزیون ببینند، می‌گوید: ما به‌واسطه آگاهی از مشکلات نوجوانان، دغدغه‌های واقعی آنها را روی آنتن مطرح می‌کنیم. البته هم‌فکری بین مجریان نوجوان و تیم برنامه‌سازی در جریان است ونظرات‌مان رامطرح می‌کنیم.به‌طورکلی،اهمیت مطالبه‌گری نوجوانان در قاب رسانه‌ملی بسیار زیاد است و از مدیرانی که در این حوزه پای کار ایستادند تشکر می‌کنم. این‌که نوجوانان، مجری را با سن و سال خودش ببیند، بیشتر جذب کار می‌شود.
ریحانه محمودنژاد رشته حسابداری می‌خواند و می‌خواهدکار اجرا راادامه دهد. خیلی به این موضوع فکر کرده و می‌گوید شاید تجربه کمی داشته اما برای ادامه اجرا، قاطع است. حتی این را هم می‌گوید که علاقه خاصی به خرید و فروش دارد و قصد دارد بعد از اخذ دیپلم، مدیریت بازرگانی بخواند. تاکید می‌کند که ترکیب یک رشته خشک با شیرینی اجرا، یک طعم متفاوت را برای زندگی‌اش رقم زده است. در پایان صحبتش درباره مطالعه و افزایش تسلطش به اجرا، می‌گوید: در تلاشم دایره لغاتم را افزایش دهم و در حد امکان از کلمات سنگین و پیچیده پرهیز می‌کنم. به‌نظرم این کلمات، نوجوان را از رسانه دور می‌کند و تأثیر منفی روی او دارد.
تنوع زیستی در نوجوانی
مجری نوجوان برنامه «باشگاه امید» نیز در همین میان، در توضیح تفاوت اجرا برای نوجوانان و بزرگسالان می‌گوید: تفاوت کار در چالش‌برانگیزبودن است؛ من به‌عنوان کسی که به‌تازگی از دوره نوجوانی گذر کرده‌ام، باید بگویم که دوره نوجوانی بیشترین تنوع زیستی و فرهنگی را دارد.
او در گفت‌وگویی که با روابط‌عمومی رسانه‌ملی داشته، بیان کرده است: وقتی ما برای مخاطب بزرگسال اجرا می‌کنیم، تنوع فرهنگی زیاد و چشمگیر نیست؛ زیرا همه تقریبا شبیه به هم می‌اندیشند اما برای نسل امروز خصوصا نسل Z تنوع زیستی و فرهنگی بسیار زیاد است. خوراک‌های رسانه‌ای مختلف است و هر مخاطب نوجوان تصمیم می‌گیرد نیاز رسانه‌ای‌اش را از اینها تأمین کند و هر انتخاب او، سبک زندگی‌اش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا احساس می‌کنید برنامه‌هایی که برای نوجوانان پخش می‌شوند، واقعا دغدغه‌های این رده سنی را بازتاب می‌دهد، می‌گوید: دغدغه‌های نوجوان بسیار زیاد است و قطعا تلویزیون آنان را بازتاب می‌دهد؛ به‌خصوص که شبکه‌ای جدا برای نوجوان داریم و با توجه به داده‌های آماری، درمی‌یابیم که این بازتاب صورت می‌گیرد اما این‌که آیا این برنامه‌ها و تولیدات همه ابعاد زندگی‌شان را شامل می‌شود، تحلیل‌های جدی و دقیق‌تری می‌طلبد. قطعا به تبیین و چرایی کارهایی که مختص نوجوانان است، می‌پرداختم. در این سن هرنوجوانی در حلقه‌ای می‌افتد که کارهایی را باید انجام دهد اما نخستین چیز این است که بداند چرا باید این کارها را انجام دهد. برای مثال چرا باید به مدرسه برود؟ چرا باید درس بخواند و…؟ تبیین فعالیت‌هایی که نوجوان باید انجام دهد و رسیدن به پاسخ منطقی، به افزایش انگیزه‌اش کمک می‌کند؛ زیرا وقتی کسی چرایی کارش را می‌داند، بهتر با آن کنار می‌آید. شخصا در زندگی برایم همین‌گونه بود و استمرار و انگیزه‌ام در هر کار وقتی چرایی آن را می‌فهمیدم، بیشتر می‌شد و شاید آن زمان کسی این را به ما نگفت و من دوست دارم که برنامه‌ام این شفاف‌سازی برای نوجوانان را داشته باشد.
وی با اشاره به آینده حرفهای که برای خود در ذهن دارد، یادآور می‌شود: رسانه برای من بسیار جدی است و دوست دارم در رسانه، برای نوجوان کار کنم و بخش مهمی از این موضوع به علاقه شخصی من بازمی‌گردد. تا سال‌های پیش، عمدتا به اجرا فکر می‌کردم اما امروز رسانه برایم مهم‌تر است و هرچه بیشترمی‌فهمم، ذوقم برای فعالیت در این عرصه افزایش پیدا می‌کند. دوست دارم بتوانم در حوزه رسانه و کار برای نوجوان ــ عرصه تصمیم‌سازی فرهنگی و تهیه‌کنندگی ــ کار کنم. بی‌شک نگاهی بلندمدت به اجرا دارم و اجرا برایم اولویت است. البته خیلی زود است که در این‌باره حرف بزنم و باید ببینم تا ۱۰ یا ۲۰ سال آینده چه مسیری را خواهم پیمود. تفاوت کار رسانه‌ای برای نوجوانان با سایر رده‌های سنی همین است؛ یعنی در نسل‌های دیگر می‌شود ازدورهم دیدوبا داده‌های آماری تصمیم گرفت که چه برنامه‌ای ساخته شود اما نوجوانان میان خودشان رمزورازوحرف‌های مگوی بسیاری دارند.پس باید درمیان‌شان بود تا بتوان تصمیم درست گرفت.
۲۳۲۳
