جدیدترین جنگنده‌های ساخت روسیه

دکترین جنگ‌های مدرن بر تسلط هوایی تأکید دارد، و جنگنده‌ها کلید دستیابی به این برتری هستند. پس از دهه‌ها تجربه، آزمون و خطا در دوران جنگ سرد (دورانی که در آن شوروی برخی از افسانه‌ای‌ترین جنگنده‌های تاریخ هوانوردی را تولید کرد) روسیه اکنون صنعتی قدرتمند در حوزه هوافضا دارد که قادر است جنگنده‌های پیشرفته را در مقیاس بالا طراحی و تولید کند.
هرچند بخش عمده‌ای از ناوگان نیروی هوایی روسیه هنوز از هواپیماهای دوران شوروی تشکیل شده، اما در سال‌های اخیر تعدادی از مدل‌های جدید نیز به خدمت گرفته شده‌اند که اغلب نسخه‌های ارتقایافته طرح‌های پیشین محسوب می‌شوند.

۱۱ مورد از بهترین جت های جنگنده روسیه؛ از Sukhoi Su-35 تا Mikoyan MiG-31

بخش اعظم جنگنده‌های جدید روسیه محصول شرکت دولتی «دفتر طراحی سوخوی» هستند که امروزه زیرمجموعه شرکت بزرگ‌تر «یونایتد ایرکرفت کورپوریشن» به شمار می‌آید. همان‌طور که انتظار می‌رود، بسیاری از این جنگنده‌ها در آینده با نسل‌های جدیدتری جایگزین خواهند شد. تا زمانی که طرح‌های جدید به مرحله تولید انبوه برسند، نیروی هوایی روسیه همچنان از ناوگان فعلی خود استفاده خواهد کرد. در این مطلب ۵ فروند از جدیدترین جنگنده‌های ساخت روسیه را معرفی می‌کنیم.

۱- Sukhoi Su-57 Felon

جنگنده سوخو Su-57 (که ناتو آن را با نام رمز Felon می‌شناسد) نخستین پرواز خود را در سال ۲۰۱۰ انجام داد و جوان‌ترین جنگنده در ناوگان هوایی روسیه محسوب می‌شود. این هواپیما بسیار چابک، مافوق صوت و مجهز به آویونیک پیشرفته‌ای است، از جمله رادار آرایه فازی فعال N036 Byelka (AESA) که آن را به پیشرفته‌ترین جنگنده روسیه تبدیل کرده است.

Su-57 در واقع پاسخ روسیه به جنگنده‌های نسل پنجم پنهانکار آمریکا یعنی F-22 Raptor و F-35 Lightning II محسوب می‌شود.

روی کاغذ، Su-57 ویژگی‌های مشابهی دارد: باله‌های عقب زاویه‌دار، محفظه تسلیحاتی دوگانه، بدنه یکپارچه و پوششی از مواد جاذب امواج راداری برای کاهش انعکاس. همچنین، رادارهای جانبی N036B-1-01 زاویه پوشش راداری را افزایش می‌دهند. با این حال، کارشناسان بین‌المللی نسبت به توانایی واقعی این جنگنده جدید روسی تردید دارند.

در حالی‌که F-22 و F-35 به موتورهای پیشرفته Pratt & Whitney F119-PW-100 و F135 مجهز هستند، Su-57 هنوز از دو موتور Saturn AL-41F1 (که پیش‌تر روی جنگنده قدیمی‌تر Su-35 Flanker نصب شده بود) استفاده می‌کند و منتظر تکمیل موتور قدرتمندتر Izdeliye 30 است. افزون بر این، سطح مقطع راداری Su-57 احتمالاً بزرگ‌تر از F-22 یا J-20 چینی است، بخشی به دلیل ورودی‌های هوای کمتر بهینه و خروجی‌های آشکار موتور، که عملکرد پنهانکاری آن را زیر سؤال می‌برد.

مشکل دیگر، تعداد محدود این جنگنده‌هاست. تاکنون تنها حدود دو دوجین نمونه تولیدی از این نوع وارد خدمت فعال شده‌اند. با وجود این محدودیت‌ها، Su-57 همچنان جدیدترین جنگنده در ناوگان هواپیماهای روسیه به شمار می‌رود و نسبت به مدل‌های نسل چهارم پیشین پیشرفتی قابل‌توجه محسوب می‌شود.

۲- Sukhoi Su-35 Flanker

جنگنده سوخو Su-35 که در سال ۲۰۰۷ با معرفی نسخه‌های جدید «M» و «BM» رونمایی شد، پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین گونه از خانواده جنگنده‌های Su-27 Flanker به شمار می‌رود. این هواپیما گرچه فاقد ویژگی‌های پنهانکاری نسل پنج است، اما در طبقه‌بندی رسمی به عنوان جنگنده‌ای از نسل «۴++» شناخته می‌شود.

مانند دیگر مدل‌های فلنکر، Su-35 برای مانورپذیری فوق‌العاده طراحی شده و همچنان از چابک‌ترین جنگنده‌های در حال خدمت در جهان است. این جنگنده با دو موتور توربوفن Saturn AL-41F1S با توان ترکیبی حدود ۶۴ هزار پوند نیرو پرواز می‌کند و می‌تواند به سرعتی در حدود ۲٫۲۵ ماخ در ارتفاع بالا دست یابد.

درز سند محرمانه مربوط به خرید ۴۸ فروند جنگنده سوخو-۳۵ روسی توسط ایران

نازل‌های بردار رانش آن، امکان انجام مانورهایی مانند «کبرای پوگاچف» را فراهم می‌کنند؛مانوری که هم در نبردهای هوایی و هم در نمایش‌های پروازی شهرت زیادی دارد.

برای رهگیری اهداف در فواصل بسیار دور، Su-35 از رادار Irbis-E نوع PESA (آرایه اسکن الکترونیکی غیرفعال) بهره می‌برد که محدوده شناسایی آن بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر است. این جنگنده می‌تواند مجموعه کامل موشک‌های هوابه‌هوای مدرن روسی را حمل کند، از جمله موشک کوتاه‌برد R-73 (و جانشین آن K-74M)، موشک‌های میان‌برد خانواده R-77، و موشک بسیار دوربرد R-37M.

در نوک بال‌های آن نیز غلاف‌های جنگ الکترونیک Khibiny-M نصب شده‌اند. اگر دشمن بیش از حد نزدیک شود، Su-35 همچنان می‌تواند با روش سنتی نبرد تن به تن وارد درگیری شود؛ با استفاده از توپ خودکار ۳۰ میلی‌متری Gryazev-Shipunov GSh-301 با ۱۵۰ گلوله آماده شلیک.

در حال حاضر بیش از ۱۰۰ فروند Su-35 در خدمت فعال هستند و تعداد بیشتری نیز در خط تولید قرار دارند. در حالی که تولید Su-57 هنوز محدود است، Su-35 همچنان ستون فقرات ناوگان جنگنده‌های روسیه محسوب می‌شود.

۳- Sukhoi Su-30

هرچند ریشه طراحی Su-30 نزدیک به دو دهه پیش از Su-35 بازمی‌گردد (که آن را به یکی از نخستین نسخه‌های خانواده فلنکر تبدیل می‌کند) اما این مدل طی سال‌های اخیر چندین برنامه نوسازی را پشت سر گذاشته است که حاصل آن مدل‌های SM و SM2 در دهه ۲۰۲۰ بوده‌اند.
مانند سایر نسخه‌های بهبود‌یافته Su-27، جنگنده Su-30 از نظر ظاهری شباهت زیادی به نسخه اورجینال دارد، اما تفاوت‌های فنی آن عمیق‌تر است. این هواپیما دارای کابین دو نفره است که یک خلبان و یک افسر سامانه تسلیحاتی را شامل شده و برای مأموریت‌های طولانی طراحی شده است. برخی از نسخه‌های این جنگنده نیز دارای بالچه‌های جلو (کانارد) هستند تا وزن اضافه را جبران کرده و کنترل ارتفاع در زوایای حمله بالا را بهبود دهند.

Su-30 به عنوان یک جنگنده چندمنظوره واقعی طراحی شده و بر دوام و برد پرواز تأکید دارد. دو موتور AL-31FP با توان هر یک ۲۷ هزار پوند پیشرانه، این هواپیما را به حداکثر سرعت ۱٫۷۵ ماخ می‌رسانند. به لطف این موتورها و بدنه پهن‌تر (که فضای بیشتری برای سوخت فراهم می‌کند)، Su-30 می‌تواند تا بردی حدود ۳,۰۰۰ کیلومتر و تا ارتفاع ۵۶ هزار فوتی پرواز کند.

لوله سوخت‌گیری هوایی جمع‌شونده و امکان استفاده از مخازن سوخت خارجی نیز برد عملیاتی این جنگنده روسی را افزایش می‌دهند.

اگرچه جدیدترین مدل‌های SM2 به رادار Irbis-E مجهز هستند، مدل‌های قدیمی‌تر از رادار N011 Bars (نوع PESA) استفاده می‌کنند. با وجود این، Su-30 همچنان قادر است اهداف بزرگ هوایی را تا فاصله حدود ۴۰۰ کیلومتر شناسایی کند. روسیه این مدل را به‌طور گسترده به کشورهای دیگر صادر کرده و بسته به نیاز هر مشتری، تغییراتی در پیکربندی و سیستم‌های آن ایجاد می‌کند.

۴- Su-34 Fullback

با نام رمز «Fullback» از سوی ناتو، سوخو Su-34 به‌عنوان بمب‌افکن تاکتیکی اصلی نیروی هوایی روسیه شناخته می‌شود. این جنگنده-بمب‌افکن پس از دهه‌ها تأخیر در توسعه (که از سال‌های پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و تا سال‌ها پس از آن ادامه یافت) سرانجام در سال ۲۰۱۴ وارد خدمت رسمی شد.

Su-34 ترکیبی از بدنه خانواده فلنکر با کابینی است که خلبان و افسر سامانه تسلیحاتی در کنار هم می‌نشینند، مشابه جنگنده Su-24 Fencer و بمب‌افکن Tu-22، که این هواپیما برای جایگزینی آن‌ها طراحی شده بود.

دماغه کشیده و منقارمانند آن و همچنین دُم بلند با محفظه واحد کمکی نیرو (APU) به Su-34 ظاهری خاص و اردک‌مانند داده‌اند؛ از همین‌رو، در میان خدمه روسی با لقب «HellDuck» (اردک جهنمی) شناخته می‌شود.

گرچه Su-34 توانایی نبرد هوایی با موشک‌های R-73 و R-77 را دارد، اما مأموریت اصلی آن عملیات تهاجمی و ضربتی است. این جنگنده می‌تواند زیر ۱۲ پایلون خود طیف گسترده‌ای از تسلیحات را حمل کند؛ از جمله موشک‌های هوا‌به‌سطح Kh-59، موشک‌های ضد‌کشتی Kh-35 و P-800 Oniks، و موشک‌های ضد‌راداری Kh-31.

با وزن خالی حدود ۲۲,۵۰۰ کیلوگرم، Su-34 سنگین‌ترین جنگنده روسی محسوب می‌شود، و فضای بیشتر آن اجازه نصب مخازن سوخت داخلی بزرگ‌تر را می‌دهد. نیروی پیشرانه آن توسط دو موتور AL-31FM1 تأمین می‌شود که هرکدام حدود ۳۰ هزار پوند پیشرانه تولید می‌کنند.

در دنیای جنگنده‌ها که کمبود فضا همیشه چالش است، Su-34 به خدمه خود امکاناتی لوکس می‌دهد: آن‌ها می‌توانند در حین پرواز بلندمدت بایستند و حرکت کنند، غذا را در آشپزخانه گرم کنند، و حتی از لوله‌های مخصوص برای تخلیه فضولات استفاده کنند قابلیتی نادر در هر هواپیمای رزمی.

۵- Mikoyan & Gurevich MiG-35 Fulcrum

میگ-۳۵ محصول دفتر طراحی «میکویان و گورویچ» است و با هدف احیای علاقه بین‌المللی به مدل‌های قدیمی‌تر MiG-29 Fulcrum متعلق به دوران جنگ سرد توسعه یافت. در این مسیر نسخه‌هایی مانند MiG-29M و مدل دریایی MiG-29K معرفی شدند، اما مدرن‌ترین نسخه یعنی MiG-35 در نمایشگاه هوایی مسکو در سال ۲۰۱۷ رونمایی شد؛ حدود ۴۰ سال پس از نخستین پرواز فالکروم. شباهت این مدل به نسخه‌های پیشین تنها به طراحی بدنه محدود می‌شود و تقریباً تمامی سامانه‌های دیگر، نسل جدید هستند.

در مدل جدید، رادارهای پالسی-داپلر N019 قدیمی کنار گذاشته شده‌اند و به جای آن‌ها، رادار Zhuk-ME از نوع PESA نصب شده است. همچنین رادار AESA مدل Zhuk-AE (نخستین رادار آرایه فازی فعال روسیه) به عنوان گزینه ارتقایی در دسترس است.

رادار Zhuk-AE قادر است اهداف را تا شعاع بیش از ۱۵۰ کیلومتری شناسایی کرده و هم‌زمان تا ۳۰ هدف را رهگیری کند.

جت های جنگنده روسی از چه موتورهایی استفاده می کنند؟

موتورهای RD-33MK هر یک ۱۹,۸۴۲ پوند پیشرانه تولید می‌کنند (حدود ۷ درصد بیشتر از مدل اصلی RD-33) و همراه با افزایش ظرفیت سوخت داخلی به ۴,۸۰۰ لیتر، میگ-۳۵ می‌تواند به سرعت ۲٫۲۵ ماخ، برد پروازی حدود ۲,۰۰۰ کیلومتر، و سقف پرواز ۵۲,۰۰۰ فوتی دست یابد.

میگ-۳۵ دارای توانایی کامل چندمنظوره و آگاهی محیطی پیشرفته است، از جمله حسگرهای هوا‌به‌هوا، غلاف‌های لیزری هدف‌گیری زمینی، پادهای جنگ الکترونیک Khibiny-M و سامانه هدف‌گیری نصب‌شده روی کلاهخود خلبان.

با وجود این، این جنگنده نتوانست نقش اصلی خود را به عنوان پلتفرمی صادراتی ایفا کند؛ در نتیجه تنها شش فروند از آن در خدمت فعال باقی مانده‌اند و همه آن‌ها در اختیار نیروی هوایی روسیه هستند.