تولید عناصر نادر خاکی در ۳۰ سال اخیر

نکات کلیدی:

• سهم چین از تولید اکسید عناصر نادر خاکی (REO) از حدود ۴۷ درصد در سال ۱۹۹۴ به نزدیک ۷۰ درصد در سال ۲۰۲۴ رسیده و جایگاه مسلط خود را تثبیت کرده است.
• تولید جهانی REO از سال ۲۰۱۸ تاکنون بیش از دو برابر شده است.

صنعت جهانی عناصر نادر خاکی در سه دهه گذشته به‌طور کامل دگرگون شده است.

در دهه ۱۹۹۰، ایالات متحده هنوز یکی از تولیدکنندگان اصلی این عناصر کمیاب بوده و فعالیت آن بر پایه معدن Mount Pass در کالیفرنیا استوار بود. اما پس از شکایت قضایی مربوط به فاضلاب این معدن در سال ۱۹۹۷، تولید ایالات متحده سقوط کرد و زمینه برای رشد سریع چین فراهم شد.

این گزارش تغییرات تولید معادن از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۲۴ را نشان می‌دهد. داده‌ها از Benchmark Mineral Intelligence و سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS) استخراج شده‌اند.

صعود چین به جایگاه برتر

چین تولید اکسید عناصر نادر خاکی خود را از حدود ۳۱ هزار تن در سال ۱۹۹۴ به ۲۷۰ هزار تن در سال ۲۰۲۴ رسانده است. در این دوره، تولیدکنندگان چینی با حمایت دولت، استانداردهای زیست‌محیطی پایین‌تر و نیروی کار ارزان‌تر، رقبای آمریکایی را از میدان خارج کردند.

در حال حاضر، چین نه تنها بر بازار استخراج عناصر نادر خاکی مسلط است، بلکه حدود ۹۰ درصد از عرضه پالایش‌شده جهانی این عناصر را نیز تولید می‌کند و بزرگ‌ترین ظرفیت جداسازی و تصفیه در جهان را در اختیار دارد.

افول و بازگشت ایالات متحده

در میانه دهه ۱۹۹۰، معدن Mount Pass بزرگ‌ترین تولیدکننده عناصر خاکی کمیاب در جهان بود و ایالات متحده حدود ۲۰ تا ۲۲ هزار تن از آن در سال استخراج می‌کرد.

اما پس از نشت فاضلاب در سال ۱۹۹۷ و پیگیری‌های قضایی، تولید آن در این کشور به ۵ هزار تن در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ کاهش یافت و در بیشتر دهه ۲۰۰۰ و اوایل دهه ۲۰۱۰ به صفر رسید.

احیای تولید در اواخر دهه ۲۰۱۰ آغاز شد و تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴۶ هزار تن رسید. با این حال، بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، چین هنوز ۷۰ درصد از واردات عناصر نادر خاکی آمریکا را تأمین می‌کرد و همچنان اصلی‌ترین تأمین‌کننده این عناصر باقی مانده است.

تولیدکنندگان جدید و بازگشتی

استرالیا از سال ۲۰۱۱ به‌عنوان تولیدکننده‌ای پایدار خارج از چین ظهور کرد و در سال‌های اخیر بین ۱۳ تا ۱۶ هزار تن عناصر خاکی نادر تولید کرده است.

تایلند و نیجریه نیز اخیراً وارد این عرصه شده‌اند و هر دو در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱۳ هزار تن رسیده‌اند.

میانمار در اواخر دهه ۲۰۱۰ و اوایل دهه ۲۰۲۰ به یکی از عرضه‌کنندگان مهم عناصر نادر خاکی تبدیل شد، هرچند نوسانات ناشی از مقررات و مسائل مرزی باعث بی‌ثباتی در صادرات آن شده است.

چرا عناصر نادر خاکی اهمیت دارند

عناصر نادر خاکی گروهی متشکل از ۱۷ فلز از جمله نئودیمیوم، دیسپروزیم و تربیوم هستند که در فناوری‌های مدرن نقشی اساسی دارند.

این عناصر در ساخت تلفن‌های هوشمند، خودروهای برقی، توربین‌های بادی، جنگنده‌ها و سامانه‌های هدایت موشکی استفاده می‌شوند. ویژگی‌های مغناطیسی، نوری و رسانایی منحصربه‌فرد آن‌ها باعث می‌شود در صنایع الکترونیک پیشرفته و انرژی پاک جایگزینی برایشان وجود نداشته باشد.

در ماه‌های اخیر، دولت ترامپ اقداماتی برای کاهش وابستگی آمریکا به تأمین‌کنندگان چینی در این حوزه انجام داده است؛ از جمله تأمین مالی پروژه‌های معدنی داخلی، تسهیل فرآیند صدور مجوزها و همکاری با متحدان برای متنوع‌سازی زنجیره تأمین جهانی.