روز عرفه در تقویم ۱۴۰۳ چه روزی است؟ + اهمیت و اعمال روز عرفه

در مفاتیح‌الجنان دربارهٔ روز عرفه آمده ‌است:

از شب‌های پربرکت و شب مناجات با خدا برآورندهٔ حاجات است و توبه در آن شب پذیرفته و دعا در آن مستجاب است و کسی‌که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صدوهفتاد سال عبادت را دارد، و برای آن شب چند عمل است.

دعاهای مختلفی برای این شب ذکر شده و از جمله شب‌هایی است که احیاء (زنده داشتن آن به دعا و راز و نیاز) بسیار توصیه شده‌است. از اعمال مهم آن زیارت امام سوم شیعیان است.

چرا تاریخ روز عرفه هر سال تغییر می کند؟

روز عرفه در ایران، ٩ ذیحجه است. و به علت قمری بودن این تاریخ در ایران روز عرفه تاریخ هجری شمسی ثابتی ندارد و هر ساله این روز در تقویم شمسی ما در حال گردش است.

این اتفاق به این خاطر می افتد که تعداد روز های ماه قمری ۳۵۴ روز است و تعداد روز های شمسی ۳۶۵ روز که در سال کبیسه به ۳۶۶ روز نیز تغییر پیدا می کند. از این رو روز های ماه قمری با روز های ماه شمسی و میلادی کاملا متفاوت است و در هر سال ۱۱ روز و یا بیشتر تغییر پیدا می کند و به موجب همین تغییرات ٩ ذیحجه یعنی روز عرفه در هر سال شمسی و میلادی یک روز متفاوت را نشان می دهد.

عرفات کجاست؟

عرفات، نام منطقه وسیعی است با مساحت حدود ۱۸ کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکی متمایل به جنوب که در میان راه طایف و مکه قرار گرفته است و زائران بیت ‏الله الحرام در نهم ذی‌الحجه، از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند.

در نقلی آمده است که آدم و حوا پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکی، در این سرزمین یکدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز «عرفه» نام گرفته است.

همچنین گفته‌اند که جبرئیل هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته‌اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می‌کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.

دعای عرفه چیست؟

دعای عرفه، دعایی منسوب به امام حسین (ع) است که روز نهم ذی‌الحجه در صحرای عرفات خوانده است. حجاج بیت الله الحرام بر این اساس، هرساله در این روز در صحرای عرفات حاضر شده و این دعا را زمزمه می‌کنند. شیعیان این دعا را در روز عرفه و در صحرای عرفات و نیز در مساجد مناطق دیگر جهان می‌خوانند.

دعای عرفه، در بر دارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی است. عالمان و محدثان شیعه با توجه به محتوای بلند این دعا آن را از امام حسین (ع) دانسته‌اند.

همه ساله افرادی که از فیض حضور در صحرای عرفات بی‌بهره مانده‌اند، در مساجد و اماکن مذهبی شهر حضور پیدا کرده و نسبت به قرائت این دعای شریف اقدام می‌کنند.

دعای عرفه را کجا بخوانیم؟

در مورد دعای عرفه مکان خاصی بیان نشده بلکه در این روز حضور در صحرای عرفات یا در سرزمین کربلا و زیارت امام حسین علیه السلام در روایات مورد سفارش قرار گرفته است (۳) که البته خواندن دعای مشهور امام حسین در روز عرفه یا دعای امام سجاد در این روز هم فضیلت خاص خود را دارد؛ در نتیجه کسی که توفیق حضور در این دو مکان شریف را نداشت و در شهر و دیار خود بود، بر اساس محاسبه روز عرفه در منطقه خود می‌تواند اعمال عرفه مانند دعای روز عرفه را بخواند و بهره ببرد.

وجه نام‌گذاری روز عرفه

«عَرَفَه» کلمه‌ای عربی از ماده «ع ر ف» است. این ماده به معنای ادراک، فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است. نام عرفه، از سرزمین عرفات (جایی در مکه که باید در این تاریخ در آن وقوف کرد) گرفته شده و گفته‌اند عرفات را از آن رو عرفات خوانده‌اند که زمینی مشخص و شناخته‌شده در میان کوه‌ها است.

آثار کهن مکه‌شناسی، مانند اخبار مکه، برای اشاره به سرزمین عرفات از کلمه «عرفه» نیز استفاده کرده‌اند. سخاوی تاریخ‌نگار قرن دهم قمری اهل مکه معتقد است که کلمه عرفات مانند «قصبات» (یعنی جمع) است و به هر نقطه‌از آن منطقه، «عرفه» گویند و نام کل منطقه، «عرفات» است.

اهمیت و فضیلت روز عرفه

روز عرفه روز آغاز مناسک حج است. حج گزاران در این روز در صحرای عرفات گرد هم می‌آیند و ضمن دعا و استغفار، از توفیق در ادای فریضه مهم حج شکرگزاری می‌کنند. نظر به اهمیت این روز، ادعیه و مناجاتی ویژه آن از معصومین و بزرگان دینی نقل شده است. در برخی منابع، دعایی از پیامبر اکرم(ص) برای این روز نقل شده است. از جمله مشهورترین این ادعیه، دعای امام حسین(ع) مشهور به دعای عرفه است که بسیاری از شیعیان هر ساله در نقاط مختلف دنیا، به قرائت آن در این روز اهتمام جدی دارند. از دعاهای مشهور دیگر برای این روز، دعایی است که از امام امام سجاد(ع) نقل شده است.

روایات بسیاری روز عرفه را به عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا معرفی کرده‌اند.همچنین امامان شیعه احترامی خاص برای این روز قائل بوده‌ و مردم را به بزرگداشت این روز فرا می‌خوانده‌اند و سائلان را به هیچ روی، دست خالی رد نمی‌کرده‌اند.

احکام فقهی روز عرفه

در فقه شیعه واجب است حج‌گزار از ظهر روز عرفات (۹ ذی‌الحجه) تا مغرب در عرفات وقوف کند؛ یعنی فرد حج‌گزار باید در صحرای عرفات بماند و از آنجا خارج نشود. این وقوف از ارکان حج است، بدین معنا که چنانچه حج‌گزار به عرفات نرود و دست‌کم مقداری هرچند کوتاه در آنجا نماند، حجش باطل خواهد بود.

مذاهب اهل سنت، در وقت وقوف روز عرفه اختلاف دارند:

از غروب شب دهم تا سحرگاه روز عید؛

از سحرگاه روز نهم تا سحرگاه روز عید؛

از ظهر شرعی روز نهم ذی‌الحجه تا فجر روز دهم.