بی‌رغیب‌ترین دروازه‌بان تاریخ تیم ملی ایران معرفی شد| عقاب آسیای ایرانی کیست؟

در هر نسل، یکی از آن‌ها لقب «عقاب آسیا» را به دوش کشیده یا از سوی رسانه‌ها و مردم به عنوان «بهترین دروازه‌بان تاریخ ایران» شناخته شده است.

نام‌هایی مثل ناصر حجازی، احمدرضا عابدزاده، ابراهیم میرزاپور، مهدی رحمتی و علیرضا بیرانوند، بیش از دیگران در حافظه‌ فوتبال‌دوستان جا خوش کرده‌اند. دروازه‌بان‌هایی که نه فقط به خاطر تعداد بازی‌های ملی‌شان، بلکه به خاطر عملکرد در بزنگاه‌ها، بارها سوژه داغ بحث‌های فوتبالی شدند.

در روزهایی که بحث بر سر «بهترین نسل و دروازه‌بان تاریخ تیم ملی» داغ‌تر از همیشه دنبال می‌شود، شاید بد نباشد نگاهی بیندازیم به عملکرد و دستاوردهای دروازه‌بان‌های مطرح چند دهه اخیر تیم ملی؛ کسانی که بعضاً با یک سیو، یک پنالتی مهار شده یا حتی یک خروج موفق، مسیر تاریخ را عوض کردند.

ناصر حجازی؛ گلبرگ مغرور

مرحوم ناصر حجازی، یکی از اسطوره‌های تکرارنشدنی فوتبال ایران، نخستین بازی رسمی‌اش با پیراهن تیم ملی را در ۱۹ سالگی و در تاریخ ۲۲ شهریور۱۳۴۸، برابر پاکستان در جام اکو و در شهر آنکارا انجام داد؛ دیداری که با پیروزی ۴ بر۲ ایران به پایان رسید. در دهه۱۳۵۰، حجازی به‌عنوان گلر شماره یک تیم ملی درخشید. او با تیم ملی دو بار قهرمان جام ملت‌های آسیا در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶ شد و یک قهرمانی در بازی‌های آسیایی۱۹۷۴ تهران نیز در کارنامه‌اش به چشم می‌خورد.

او سال‌ها دروازه‌بان شماره یک تیم ملی بود و همراه با تیمی که برای نخستین بار به جام جهانی راه یافت، به آرژانتین رفت.

حجازی در جام جهانی۱۹۷۸ آرژانتین، در هر سه دیدار ایران برابر هلند، اسکاتلند و پرو درون دروازه قرار گرفت و درمجموع هشت گل دریافت کرد که کارنامه قابل قبولی برای یک دروازه‌بان به شمار نمی‌رود. بهرام مودت و رسول کربکندی ذخیره‌های حجازی در آرژانتین بودند.

آخرین بازی ملی حجازی سال۱۳۵۹ برابر کویت انجام شد و پس از آن به دلیل قانون عجیب و جنجالی معروف به «قانون بیست‌ونه ساله‌ها» که حضور دروازه‌بانان بالای ۲۹ سال در تیم ملی را ممنوع می‌کرد برای همیشه از تیم ملی کنار گذاشته شد.

در مجموع، ناصر حجازی ۶۲ بار پیراهن تیم ملی را به تن و ۵۷ گل دریافت کرد و ۲۳ کلین‌شیت به‌جا گذاشت.

این چهره فراموش‌نشدنی فوتبال ایران، دوم خرداد۱۳۹۰ در ۶۱ سالگی، پس از نبردی سخت با سرطان ریه، از دنیا رفت، اما نامش تا همیشه در قلب هواداران فوتبال زنده خواهد ماند.

احمدرضا عابدزاده؛ فرمانده خونسرد

احمدرضا عابدزاده، چهره‌ای ماندگار و از محبوب‌ترین دروازه‌بان‌های تاریخ فوتبال ایران، نخستین بازی رسمی ملی‌اش را سال۱۳۶۵ مقابل کویت و در چارچوب بازی‌های مقدماتی المپیک۱۹۸۸ سئول انجام داد؛ دیداری که با پیروزی ۲ بر یک تیم ملی همراه شد.

اوج درخشش او در بازی‌های آسیایی۱۹۹۰ پکن رقم خورد؛ جایی که با وجود مصدومیت از ناحیه انگشتان دست، با مهار دو ضربه پنالتی در فینال مقابل کره شمالی، نقش اول قهرمانی ایران را ایفا کرد. در طول آن تورنمنت تنها دو گل از روی نقطه پنالتی دریافت کرد و ستون اصلی تیم ملی در راه رسیدن به جام بود.

درخشش عابدزاده در سال‌های بعد هم ادامه داشت، تا جایی که به یکی از مهره‌های کلیدی تیمی تبدیل شد که پس از ۲۰ سال دوباره بلیت حضور در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه را بدست آورد. عملکرد درخشانش و تصاویر مهار توپ با یک دست، چهره خونسرد در حالی که لبخند می‌زد و آدامس می‌جوید و همچنین ملق‌زدن‌های او برای بالا بردن روحیه بازیکنان در بازی با استرالیا همچنان پس از چند دهه در یاد و خاطره فوتبال‌دوستان باقی مانده است.

پس از حضور نیما نکیسا در بازی با یوگسلاوی، در دو بازی بعدی ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرصت به احمدرضا عابدزاده رسید. نخستین دروازه‌بان ایرانی که کاپیتان هم بود و همین بازی مقابل آمریکا منجر به نخستین برد ایران در تاریخ جام جهانی شد. او در مجموع در جام جهانی سه گل خورد که یک گل مقابل آمریکا و دو گل مقابل آلمان بود. بازی برابر یاران کلینزمن آخرین بازی رسمی عابدزاده در تیم ملی بود.

نیما نکیسا و پرویز برومند جانشینان او در جام جهانی بودند.

در کارنامه ملی عابدزاده، ۷۳ بازی، ۳۵ کلین‌شیت و ۵۲ گل خورده به چشم می‌خورد؛ آماری که برای سال‌ها او را رکورددار بازی ملی و کلین‌شیت در میان دروازه‌بان‌های ایرانی نگه داشت.

ابراهیم میرزاپور؛ گلری که محبوب نشد

ابراهیم میرزاپور، دروازه‌بانی که خودش معتقد بود هیچ‌وقت محبوب سکوها نشد؛ شاید به این دلیل که هرگز برای یکی از تیم‌های سرخابی پایتخت بازی نکرد. با این حال، سال‌ها به عنوان سنگربانی قابل اتکا در چارچوب دروازه تیم ملی حضور داشت.

او در جام ملت‌های آسیا ۲۰۰۴ به همراه تیم ملی عنوان سومی را کسب کرد و یک سال بعد با برد حیاتی مقابل بحرین، یکی از عوامل صعود مستقیم ایران به جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان بود. در آن زمان، او دروازه‌بان فولاد خوزستان بود و یک سال قبل، با همین تیم قهرمان لیگ برتر ایران شده بود.

در رقابت‌های جام جهانی و در حالی که بازی اول تیم ملی ایران مقابل مکزیک یک بر یک دنبال می‌شد، اشتباه مرگبار میرزاپور در شروع دوباره بازی موجب دریافت گل دوم شد. پس از این گل روحیه بازیکنان تیم ملی فروکش کرد و ایران یک گل دیگر هم از تیم ملی مکزیک دریافت کرد تا بازی با باخت ۳ بر یک برای تیم ملی رقم بخورد.

این دروازه‌بان در برابرتیم‌های پرتغال و آنگولا عملکرد متوسطی داشت و به ترتیب دو و یک گل دریافت کرد تا در مجموع سه بازی ۶ گل دریافت کرده باشد. وحید طالب‌لو و حسن رودباریان دو دروازه‌بان دیگر ایران در جام جهانی آلمان بودند.

میرزاپور پس از ناصر حجازی، دومین دروازه‌بان تاریخ فوتبال ایران بود که در سه بازی کامل جام جهانی از دروازه تیم ملی محافظت کرد.

او از سوی افشین قطبی به اردوی تیم ملی برای رقابت‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۱ قطر دعوت شد ولی با وجود رقیب‌هایی چون سیدمهدی رحمتی، علیرضا حقیقی و شهاب گردان، فرصت بازی کردن نیافت.

میرزاپور در مجموع ۷۰ بازی برای تیم ملی انجام داد و به همین مقدار نیز از حریفان گل دریافت کرد که با میانگین یک گل در هر بازی آمار نسبتاً ضعیفی از خود به جای گذاشت. میرزاپور ۲۹ بار نیز توانست دروازه خود را مقابل حریفان بسته نگه دارد.

سیدمهدی رحمتی؛ حسرت حضور در جام جهانی

سیدمهدی رحمتی، سرمربی فعلی باشگاه شمس‌آذر، از محصولات بااستعداد آکادمی فجرسپاسی بود؛ دروازه‌بانی که با درخشش در تیم شیرازی، خیلی زود خودش را به سطح اول فوتبال ایران رساند و سال‌ها سنگربان اصلی تیم ملی بود.

از مهم‌ترین افتخارات ملی او می‌توان به قهرمانی در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان اشاره کرد؛ تورنمنتی که رحمتی نقش مهمی در موفقیت تیم ملی داشت. او در بیشتر سال‌های حضورش، بدون رقیب جدی شماره یک تیم ملی بود.

اما شاید تلخ‌ترین نقطه دوران ملی‌اش به دیدار برگشت مرحله انتخابی جام جهانی ۲۰۱۴ مقابل ازبکستان در تهران بازگردد؛ جایی که اشتباه او در خروج روی یک ارسال، منجر به تک‌گل باکائف شد و شکست خانگی ایران را رقم زد. این باخت شرایط صعود تیم ملی را پیچیده کرد و حاشیه‌ها به اوج رسید. پس از آن بازی، دیگر به اردوی تیم ملی دعوت نشد و درنهایت اول بهمن۱۳۹۱ از تیم ملی خداحافظی کرد.

اختلافاتش با کارلوس کی‌روش موجب شد فرصت حضور در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل را از دست بدهد و حسرت آن تا سال‌ها در دلش بماند؛ تورنمنتی که کی‌روش ترجیح داد از علیرضا حقیقی، رحمان احمدی و دانیل داوری استفاده کند.

رحمتی در مجموع ۷۶ بازی ملی انجام داد، ۳۶ بار دروازه‌اش را بسته نگه داشت و ۵۸ گل دریافت کرد. اگر خداحافظی‌اش از تیم ملی با آن شرایط پرحاشیه رقم نمی‌خورد، شاید امروز یکی از پرافتخارترین دروازه‌بانان تاریخ ایران به شمار می‌رفت.

علیرضا بیرانوند؛ فاتح آمار، مغلوب حاشیه

علیرضا بیرانوند دروازه‌بان کنونی و البته پرحاشیه تیم ملی نخستین بازی ملی خود را ۱۴دی ۱۳۹۳ با حضور فیکس در دیدار تدارکاتی مقابل عراق انجام داد که با پیروزی یک بر صفر ایران همراه بود. البته در دقیقه ۶۵ آن بازی، جای خود را به محسن فروزان داد.

پیش‌تر و در اردیبهشت۱۳۹۳، کارلوس کی‌روش او را به اردوی تیم ملی در آفریقای جنوبی دعوت کرد، اما نتوانست در فهرست نهایی برای جام جهانی۲۰۱۴ قرار گیرد. با این حال، در مسیر صعود به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، بیرانوند به‌عنوان دروازه‌بان اصلی ایران با ثبت بیشترین تعداد کلین‌شیت، بهترین عملکرد تاریخ تیم ملی در رقابت‌های مقدماتی را از خود به‌جا گذاشت.

تا پیش از حضور بیرانوند، هیچ‌یک از دروازه‌بانان ایرانی نتوانسته بودند در جام جهانی بدرخشند، اما او در روسیه این طلسم را شکست. در نخستین بازی مقابل مراکش موفق به ثبت کلین‌شیت شد و در برابر اسپانیا نیز نمایش خوبی داشت و تنها مغلوب یک گل تصادفی شد. نقطه اوج درخشش «بیرو» در بازی سوم مقابل پرتغال رقم خورد، جایی که پنالتی کریستیانو رونالدو را مهار کرد و تبدیل به نخستین دروازه‌بان ایرانی شد که در جام جهانی موفق به مهار یک ضربه پنالتی شده است. بیرانوند با این عملکرد درخشان، ایران را در بازی نگه داشت و امید صعود را زنده کرد. در مجموع، بیرانوند در سه بازی تنها دو گل دریافت کرد که در هیچ‌یک مقصر نبود. رشید مظاهری و امیر عابدزاده در آن رقابت‌ها ذخیره‌های او بودند. برخلاف بسیاری از دروازه‌بانان ایرانی که پس از جام جهانی محو می‌شدند، بیرانوند همچنان در اوج باقی ماند.

در جام جهانی۲۰۲۲ قطر نیز بیرانوند در ترکیب تیم ملی حضور داشت. در بازی نخست مقابل انگلیس، در دقیقه هشت با مجید حسینی برخورد کرد و دچار شکستگی بینی شد و نتوانست به بازی ادامه دهد. پس از انتقال به بیمارستان به‌دلیل ادامه خون‌ریزی و افت فشار، از بازی دوم مقابل ولز باز ماند. اما در سومین دیدار برابر آمریکا، ۹۰ دقیقه درون دروازه بود؛ دیداری که با شکست یک برصفر ایران به پایان رسید.

او تنها دروازه‌بان ایرانی است که در پنج بازی جام جهانی درون دروازه ایستاده و به همراه امیر عابدزاده تنها دروازه‌بان‌هایی هستند که در دو دوره پیاپی جام جهانی همراه تیم ملی به جام جهانی رفته‌اند و البته این شانس را دارد تا در جام جهانی۲۰۲۶ نیز همراه تیم ملی باشد. همچنین او با ثبت رکورد بلندترین پرتاب دست و بلندترین شوت زیر توپ در جهان، نامش را در کتاب رکوردهای گینس جاودانه کرده است.

در کارنامه ملی‌اش، ۷۹ بازی، ۴۵ کلین‌شیت و تنها ۴۵ گل خورده ثبت شده؛ آماری که میانگین ۵۶/۰ گل خورده در هر بازی را نشان می‌دهد که بهترین میانگین در میان تمام گلرهای تاریخ تیم ملی با حداقل ۲۰ بازی است. همچنین، او رکورددار بیشترین مهار پنالتی و کلین‌شیت در تاریخ فوتبال ملی ایران است.

کدام‌یک بهترین هستند؟

علیرضا بیرانوند از نظر آمار، بی‌رقیب‌ترین دروازه‌بان تاریخ تیم ملی ایران است؛ با بیشترین کلین‌شیت و بیشترین بازی ملی در میان گلرها و البته همچنان فرصت برای ارتقای این رکوردها را دارد. اما وقتی پای محبوبیت به میان می‌آید، ماجرا فرق می‌کند. بیرانوند همیشه در کنار مهارت‌هایش، با حاشیه‌ها هم شناخته شده؛ از حواشی پر سر و صدای نقل‌ و انتقالاتی‌اش و ماجرای رفت‌وبرگشت به باشگاه استقلال برای امضای قرارداد گرفته تا جدایی پرحاشیه از پرسپولیس و پیوستن به تراکتور که هنوز هم پرونده‌اش روی میز کمیته انضباطی باز است.

این حواشی بی‌تأثیر نبودند؛ تا جایی که در بازی‌های اخیر تیم ملی، بخشی از سکوها علیه او شعار دادند. شاید اگر این مسائل نبود، محبوبیت بیرانوند حتی می‌توانست از اسطوره‌هایی مثل ناصر حجازی و احمدرضا عابدزاده هم جلو بزند؛ کسانی که با اخلاق و رفتار مردمی‌شان در دل هواداران جا گرفتند.