بزرگترین موارد حذف صفر از پول ملی در تاریخ

بالاخره طرح حذف ۴ صفر از پول ملی ایران در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و احتمالاً در طی ۵ سال آینده شاهد اسکانس‌های جدیدی در کشور خواهیم بود. حذف صفر از پول سیاستی است که برخی کشورها به دلیل تورم بالا و کاهش شدید ارزش پول ملی در نهایت به آن متوسل می‌شوند. در طول تاریخ، بسیاری از کشورها با تورم شدید مواجه بوده‌اند که معمولاً باعث سقوط ارزش پول ملی آن‌ کشورها شده است. در بعضی موارد، تعداد صفرها به‌قدری زیاد می‌شد که حتی روی اسکناس‌ها جای کافی برای درج آن‌ها وجود نداشت.

اینجاست که بازارزش‌گذاری (Redenomination) به کمک کشورها می‌آید، چیزی که با عنوان حذف صفر در میان عامه مردم شناخته می‌شود. بازارزش‌گذاری به معنای تغییر ارزش اسمی اسکناس‌ها و سکه‌هاست. این ترفند یکی از معدود روش‌های تنظیم چرخه پولی به شمار می‌آید تا مردم مجبور نباشند در معاملات روزانه با میلیون‌ها و میلیاردها سر و کار داشته باشند.

برخی کشورها نیز برای پذیرش یک پول جدید مانند یورو از تکنیک بازارزش‌گذاری استفاده کردند. اما در بیشتر مواقع، این اقدام نتیجه‌ی یک بحران اقتصادی داخلی یا جهانی بوده است. در اینجا به مهم‌ترین بازارزش‌گذاری‌ها در طول تاریخ می‌پردازیم که با هدف حذف چندین صفر از اسکناس‌ها انجام شدند.

۱ – مجارستان، ۱۹۴۶

• واحد پول قدیم: پِنگو (Hungarian pengő)
• واحد پول جدید: فورینت (Hungarian forint)
• نرخ تبدیل: ‎۴×۱۰²⁹ : ۱

بزرگ‌ترین بازارزش‌گذاری تاریخ در سال ۱۹۴۶ در مجارستان رخ داد، زمانی که پِنگو به فورینت تغییر یافت؛ با نرخ حیرت‌انگیز ۴۰۰ اُکتـیلیون به ۱. بزرگترین اسکناس چاپ‌شده کشور در آن زمان، ارزشی برابر با ۲۰ اُکتـیلیون (۲×۱۰²⁷) پِنگو داشت، اما نرخ مبادله‌اش تنها ۰٫۰۴۳۵ دلار بود. این شدیدترین مورد ابرتورم در تاریخ تاکنون به شمار می‌آید.

اما این نخستین بازارزش‌گذاری پول ملی در مجارستان نبود. پس از جنگ جهانی اول، واحد پول مجارستان به نام کرونا، دچار تورم شدید شد. دولت با کمک وام از جامعه ملل آن را با نرخ ۱۲٬۵۰۰ به ۱ ، با پِنگو جایگزین کرد. واحد پول جدید مجارستان به استاندارد طلا متصل شد و مدتی از پایدارترین ارزهای منطقه بود.

با این حال، هزینه‌های بالای جنگ جهانی دوم و رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ ارزش این واحد پولی را نیز به شدت کاهش داد. ذخایر ارزی مجارستان تقریباً ته کشیده بود و پس از پایان جنگ، تورم از کنترل خارج شد. ارزش پِنگو هر روز حدود ۴۰۰ درصد کاهش می‌یافت و قیمت‌ها روزانه ۵ برابر افزایش پیدا می‌کردند.

برای ساده‌تر کردن محاسبات، اسکناس‌های جدیدی چون میلیون پِنگو (milpengő) و تریلیون پِنگو (b.-pengő) منتشر شدند. اما تا مه ۱۹۴۶، حتی نرخ اسکناس ۱۰۰ تریلیون پنگو (۱۰۰ کوینتیلیون یا ۱۰²⁰) نیز چاپ شد که ارزشش تنها ۰٫۰۲۴ دلار بود.

در همان سال، واحد پولی جدیدی به نام اَدوپِنگو (adopengő یا پنگو مالیاتی) منتشر شد. در ابتدا، این واحد پولی فقط یک واحد حسابداری برای دولت و بانک‌های بزرگ بود، اما به دلیل ثبات نسبی، به پول رسمی کشور تبدیل شد و با نرخ ۱ : ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ جایگزین پنگو گردید.

با ادامه‌ی ابرتورم، دولت مجارستان در اوت ۱۹۴۶ تصمیم گرفت ارز جدیدی را معرفی کند: فورینت. امروز، فورینت مجارستان همچنان واحد پول ملی این کشور است و نسبتاً ارزی باثبات به شمار می‌رود.

۲ – زیمبابوه، ۲۰۰۹

• واحد پول قدیم: سومین دلار زیمبابوه (3rd Zimbabwe dollar)
• واحد پول جدید: چهارمین دلار زیمبابوه (4th Zimbabwe dollar)
• نرخ تبدیل: ‎۱×۱۰¹² : ۱

زیمبابوه می‌تواند رتبه‌ی دوم و سوم این فهرست را به خود اختصاص دهد؛ چرا که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ سه بار بازارزش‌گذاری بزرگ واحد پولی در این کشور رخ داد و چهار نسخه متفاوت از دلار زیمبابوه منتشر شد. به دلیل ابرتورم شدید، در سال ۲۰۰۹، یک چهارمین دلار زیمبابوه معادل ۱۰ سپتیلیون (۱×۱۰²⁵) اولین دلار زیمبابوه بود.

دلار زیمبابوه اولین بار پس از استقلال کشور در سال ۱۹۸۰ معرفی شد. آن زمان، هر ۱ دلار زیمبابوه برابر ۱٫۴۷ دلار آمریکا در بازار رسمی ارزش داشت. اما این واحد پول به‌سرعت سقوط کرد.

تا سال ۲۰۰۶، ابرتورم به ۱۷۳۰ درصد رسید. در ابتدا دولت قصد داشت یک پول کاملاً جدید معرفی کند، اما بدون ثبات اقتصاد کلان، این اقدام بی‌فایده بود. بنابراین، اولین دلار زیمبابوه با نرخ ۱۰۰۰ به ۱ با دومین دلار جایگزین شد.

در آغاز، نرخ رسمی دومین دلار، ۲۵۰ به ۱ دلار آمریکا بود. اما زمانی که تورم از ۱۰۰۰ درصد گذشت، در سال ۲۰۰۷ این نرخ به ۳۰٬۰۰۰ دلار زیمبابوه برای ۱ دلار رسید.

در سال ۲۰۰۸، دوباره بازارزش‌گذاری دلار زیمبابوه اجرایی شد: ۱۰ میلیارد دلار دوم زیمبابوه معادل ۱ دلار سوم زیمبابوه (سومین دلار). در آن زمان، ارزش دلار دوم زیمبابوه به حدود ۶۸۸ میلیارد برای ۱ دلار آمریکا سقوط کرده بود.

در نوامبر ۲۰۰۸، ابرتورم زیمبابوه به نرخ ماهانه ۷۹٫۶ میلیارد درصد رسید. بنابراین، در ۲۰۰۹، سومین بازارزش‌گذاری دلار زیمبابوه، ۱۲ صفر را از اسکناس‌ها حذف کرد. نرخ تبدیل برابر بود با ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار زیمیابوه(سومین دلار) = ۱ چهارمین دلار زیمبابوه.

در آوریل ۲۰۰۹، دولت این کشور دلار زیمبابوه را رسماً حذف و استفاده از ارزهای خارجی مانند رَند آفریقای جنوبی، دلار آمریکا، یورو، یوآن چین و سایر ارزها را قانونی اعلام کرد.

در سال ۲۰۱۹، زیمبابوه دوباره به پول ملی خود بازگشت. همان سال تورم به ۱۷۵ درصد رسید و در ۲۰۲۰ به دلیل خشکسالی و کرونا این عدد به ۶۷۶ درصد افزایش یافت.

۳ – یونان، ۱۹۴۴

• واحد پول قدیم: اولین دراخمای یونان (1st Greek drachma)
• واحد پول جدید: دومین دراخما (2nd Greek drachma)
• نرخ تبدیل: ‎۵۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یک بازارزش‌گذاری بزرگ دیگر در یونان در سال ۱۹۴۴ رخ داد، درست پس از آزادسازی کشور از اشغال نیروهای محور. به دلیل ابرتورم، دراخما با نرخ ۵۰ میلیارد به ۱ بازارزش‌گذاری شد.

افزایش شدید قیمت‌ها در یونان از آوریل ۱۹۴۱ آغاز شد، زمانی که نیروهای آلمان به یونان حمله کردند. در طول اشغال، بیشتر محصولات کشاورزی، معدنی و صنعتی برای حمایت از نیروهای محور و تأمین تدارکات نیروهای آلمانی در آفریقا استفاده می‌شد. در نتیجه، کالاها با قیمت‌های بسیار پایین فروخته شده و ارزش صادرات به‌شدت افت کرد. علاوه بر این، غارت خزانه یونان و محاصره‌های دریایی اوضاع را وخیم‌تر کرد.

با افزایش قیمت‌ها، نیروهای اشغالگر به مقدار بیشتری دراخما نیاز داشتند. در سال ۱۹۴۴، یونان با بالاترین نرخ تورم یعنی ۳×۱۰¹⁰ درصد روبه‌رو گردید و اسکناس‌های ۱۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دراخمایی منتشر شدند.

بلافاصله پس از خروج نیروهای محور، تورم در یونان کاهش یافت. دراخمای قدیمی با نرخ ۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ با واحد پول جدید جایگزین شد. با این حال، کشور همچنان از تورم رنج می‌برد و چندین سال طول کشید تا نرخ تورم به زیر ۵۰ درصد برسد.

در مه ۱۹۵۴، دوباره بازارزش‌گذاری پول ملی در یونان انجام شد، این بار با نرخ ۱۰۰۰ به ۱. در سال ۲۰۰۱، دراخما با نرخ ۳۴۰.۷۵ به ۱ با یورو جایگزین شد.

۴ – آلمان (جمهوری وایمار)، ۱۹۲۳

• واحد پول قدیم: پاپیرمارک (Papiermark)
• واحد پول جدید: رنتن‌مارک (Rentenmark)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یکی از مهم‌ترین بازارزش‌گذاری‌ها پس از جنگ جهانی اول در آلمان رخ داد. پیش از ۱۹۱۴، واحد پول ملی این کشور گلد مارک (Goldmark) نام داشت که به استاندارد طلا متصل بود. اما با آغاز جنگ، فلزات گران‌بهایی برای پشتیبانی پول باقی نماند. گلد مارک ارزش خود را از دست داد و نام جدیدی گرفت: پاپیرمارک، که پشتوانه‌اش زمین‌های کشاورزی و صنعتی بود.

بعد از جنگ جهانی اول، طبق معاهده ورسای، آلمان باید غرامت پرداخت می‌کرد. چون این کشور ذخایر طلا و ارزی نداشت، دولت بی‌وقفه اسکناس جدید چاپ می‌کرد تا بدهی‌ها را بپردازد؛ همین باعث فروپاشی ارزش پاپیرمارک شد.

تورم آلمان در سال ۱۹۲۳ به اوج خود رسید: ۲۹٬۵۰۰ درصد. در آن زمان، بزرگ‌ترین اسکناس چاپ‌شده ۱۰۰ تریلیون مارک بود که تنها ۲۴ دلار ارزش داشت.

در نوامبر ۱۹۲۳، پاپیرمارک بی‌ارزش با نرخ ۱ تریلیون (۱۰¹²) به ۱ با رنتن‌مارک جایگزین شد. هرچند یک سال بعد، این واحد نیز با نرخ برابر با رایش‌مارک (Reichsmark) جایگزین گردید، اما همین تغییر موقت باعث ثبات نسبی و بازگشت کشور به واحد پولی با پشتوانه طلا شد.

۵ – یوگسلاوی، ۱۹۹۴

• واحد پول قدیم: دینار ۱۹۹۳
• واحد پول جدید: دینار ۱۹۹۴
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یوگسلاوی نیز می‌تواند چندین بار در این فهرست ظاهر شود، چون بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ سومین دوره طولانی‌ترین ابرتورم تاریخ جهان را تجربه کرد و دست‌کم چهار بار بازارزش‌گذاری بزرگی روی پول ملی خود انجام داد.

در سال ۱۹۹۰، اصلاحات پولی در یوگسلاوی اجرا شد: ۱۰٬۰۰۰ دینار قدیم = ۱ دینار جدید قابل تبدیل. همان زمان چهار جمهوری از فدراسیون جدا شده و واحد پولی خود را منتشر کردند.

در ۱۹۹۲، دینار اصلاح‌شده با نرخ ۱ به ۱۰ جایگزین دینار قابل تبدیل شد. در همین دوره، ابرتورم شدت گرفت و تا ۱۹۹۳ به ۱ میلیون درصد رسید. یکی از دلایل اصلی آن جنگ بوسنی بود که تحریم سازمان ملل را به دنبال داشت و اقتصادی را که پیش‌تر با جنگ تضعیف شده بود، فلج کرد.

در ۱۹۹۳، دولت یوگسلاوی واحد پول جدیدی معرفی کرد: ۱ دینار جدید = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ دینار قدیم. اما این پول تنها سه ماه دوام آورد.

در ۱۹۹۴، واحد پول یوگسلاوی دوباره بازارزش‌گذاری شد: ۱ دینار جدید = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دینار قدیم. این واحد پول کوتاه‌ترین عمر را داشت؛ کمتر از یک ماه بعد، دولت نُوی دینار (Novi dinar) را معرفی کرد که با نرخ ۱۳ میلیون به ۱ جایگزین واحد پول قبلی شد. این بار، واحد پول یوگسلاوی به مارک آلمان (Deutsche Mark) متصل شد.

در نهایت، ۱ نُوی دینار مساوی با حدود ۲.۴×۱۰³⁰ دینار قبل از جنگ بود.

۶ – جمهوری چین، ۱۹۴۹

• واحد پول قدیم: یوآن طلایی (gold yuan)
• واحد پول جدید: یوآن نقره‌ای (silver yuan)
• نرخ تبدیل: ‎۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

در سال‌های ۱۹۴۹-۱۹۴۸، جمهوری چین به دلیل جنگ چین و ژاپن و جنگ داخلی با ابرتورم شدید روبه‌رو بود. یوآن قدیمی به‌شدت بی‌ارزش شد، چون برای پوشش هزینه‌های سنگین نظامی، اسکناس به مقدار بسیار زیادی چاپ می‌شدند.

در ۱۹۴۸، یوآن طلایی (golden round) معرفی شد تا با نرخ ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ جایگزین یوآن قدیمی شود. دولت مردم را مجبور کرد طلا، نقره و ارز خارجی خود را با این واحد جدید مبادله کنند. زیان طبقه متوسط چنان بالا بود که دولت بخش عمده‌ای از حمایت اجتماعی خود در جنگ داخلی را از دست داد.

یوآن طلایی به دلیل چاپ بی‌رویه و نبود کنترل کافی، به‌شدت در برابر ابرتورم آسیب‌پذیر شد. با وجود تلاش دولت برای کنترل کردن قیمت‌ها و جلوگیری از احتکار، تورم سالانه از ۱٫۱ میلیون درصد هم گذشت.

در روزهای پایانی جنگ داخلی، دولت جمهوری، یوآن نقره‌ای را معرفی کرد که قرار بود با نرخ ۱ به ۵۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ جایگزین یوآن طلایی شود. اما این پول فقط در برخی مناطق کشور به گردش درآمد و چند ماه بعد با تغییرات سیاسی کنار گذاشته شد.

در میانه‌ی ۱۹۴۹، دولت جدید، رنمینبی (RMB) به معنای «پول خلق» را به عنوان واحد پول ملی معرفی کرد. پس از توقف ابرتورم، در سال ۱۹۵۵ هر ۱۰٬۰۰۰ یوآن قدیم با ۱ یوآن جدید مبادله شد. امروز رنمینبی یکی از مهم‌ترین ارزهای ذخیره جهانی است.

۷ – نیکاراگوئه، ۱۹۹۱

• واحد پول قدیم: دومین کوردوبا (2nd Nicaraguan córdoba)
• واحد پول جدید: سومین کوردوبا اورو (3rd córdoba oro)
• نرخ تبدیل: ‎۵,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

کوردوبا در سال ۱۹۱۲ در نیکاراگوئه معرفی شد تا جایگزین پزو شود. در ابتدا، به دلیل صنعتی‌سازی و رشد نسبی اقتصادی، ارزش این ارز تقریباً با دلار آمریکا برابر بود.

اما از دهه ۱۹۶۰ اوضاع اقتصادی نیکاراگوئه رو به وخامت گذاشت. در سال ۱۹۷۲، زلزله‌ای بزرگ بیشتر زیرساخت‌های صنعتی کشور را نابود کرد. کسری بودجه، وام‌های خارجی و تورم به‌شدت رشد کردند زیرا پول زیادی صرف بازسازی خرابی‌ها گردید. در ۱۹۷۷، کشور وارد جنگ داخلی شد که فرار سرمایه‌گذاری‌های خارجی را در پی داشت. هرچند در ۱۹۷۹ جنگ به پایان رسید، هزینه انقلاب بسیار سنگین بود.

دولت برای جبران شکاف میان درآمدهای رو به کاهش و هزینه‌های در حال افزایش، به چاپ پول روی آورد. این اقدام تورم را به شدت بالا برد، به‌طوری که در سال ۱۹۸۷ نرخ تورم سالانه بیش از ۱۳٬۱۰۹ درصد بود.

در سال ۱۹۸۹، دولت نیکاراگوئه یک برنامه ریاضت اقتصادی اجرا کرد که شامل کنترل شدید قیمت‌ها و بازارزش‌گذاری پول بود. دومین کوردوبا با نرخ ۱ به ۱٬۰۰۰ معرفی شد. تورم تا ۲۴۰ درصد در سال کاهش یافت. اما همان سال، طوفان خوآن آسیب گسترده‌ای به کشور وارد کرد و همه تدابیر ضدتورمی را بی‌اثر ساخت.

در ۱۹۹۰، دولت جدید اصلاحات سختگیرانه‌ای برای تقویت صادرات محصولات کشاورزی و فعال‌سازی دوباره بخش خصوصی آغاز کرد. یکی از این اقدامات نیز بازارزش‌گذاری پول ملی در سال ۱۹۹۱ بود. آن سال سومین کوردوبا اورو با نرخ ۱ به ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ نسبت به دومین کوردوبا، معرفی شد.

۸ – جمهوری زئیر (کنگو)، ۱۹۹۳

• واحد پول قدیم: اولین زئیر (1st zaïre)
• واحد پول جدید: زئیر نو (nouveau zaïre)
• نرخ تبدیل: ‎۳,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

واحد پول زئیر در سال ۱۹۶۰، هم‌زمان با استقلال کشور معرفی شد. این پول با نرخ ۱ زئیر در مقابل ۱٬۰۰۰ فرانک جایگزین فرانک کنگو شد. در سال ۱۹۶۷، نرخ برابری رسمی ۲ زئیر = ۱ دلار آمریکا بود. اما چون این نرخ بیش از حد بالا نگه داشته شده بود، سقوط شدید ارزش آغاز شد.

کمبود نیروی انسانی متخصص، کشور را به سمت تورم کشاند. کمبود مداوم ارز خارجی با نرخ رسمی، بازار سیاه را تقویت کرد. دسترسی به ارز محدود خارجی عمدتاً در اختیار نخبگان سیاسی کشور قرار گرفت. در کنار این، مجموعه‌ای از جنگ‌های داخلی موسوم به «بحران کنگو» شرایط را بدتر کرد. در سال ۱۹۶۵ دولت جدید توانست ثبات نسبی سیاسی ایجاد کند، اما اوضاع اقتصادی همچنان به دلیل زیرساخت ضعیف، چارچوب حقوقی نامطمئن و فساد، رو به زوال بود.

در سال ۱۹۹۱، برای نزدیک‌کردن نرخ رسمی به نرخ بازار سیاه، ارزش پول ملی زئیر به ۱۵٬۳۰۰ برای هر ۱ دلار کاهش یافت. تا سال ۱۹۹۲، این نرخ به ۱٬۹۹۰٬۰۰۰ زئیر برای هر دلار رسید.

در ۱۹۹۳، دولت تلاش کرد با معرفی واحد پولی جدیدی به نام زئیر نو (Nouveau zaïre) تورم را مهار کند. نرخ تبدیل ۳ میلیون زئیر قدیم در مقابل ۱ زئیر نو بود. اما این پول جدید هم گرفتار تورم سنگین شد.

چون تلاش‌ها برای مهار تورم بی‌اثر بود، در سال ۱۹۹۷ کشور دوباره فرانک کنگو را با نرخ ۱ فرانک در ازای ۱۰۰٬۰۰۰ زئیر نو به عنوان واحد پول رسمی بازگرداند.

۹ – بولیوی، ۱۹۸۷

• واحد پول قدیم: پزو بولیویانو (peso boliviano)
• واحد پول جدید: بولیویانو (boliviano)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

بازارزش‌گذاری بزرگ واحد پول در بولیوی در سال ۱۹۸۷ رخ داد، زمانی که پزو بولیویانو با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ جایگزین شد و واحد جدید بولیویانو معرفی گردید. ارزش این پول جدید معادل ۱ دلار آمریکا تعیین شد.

بولیویانو از سال ۱۸۶۴ واحد پول ملی بولیوی بود. اما در ۱۹۶۳، به دلیل رشد تورم، با نرخ ۱٬۰۰۰ به ۱ با پزو بولیویانو جایگزین شد. نرخ رسمی آن زمان ۱۱٫۸۷۵ پزو در مقابل ۱ دلار بود. با این حال، تا سال ۱۹۸۵، یک دلار آمریکا در بازار سیاه برابر با حدود یک میلیون پزو بولیویانو ارزش داشت؛ یعنی کاهش ارزش پول به میزان ۹۵ درصد.

در سال ۱۹۸۲، چون وقت کافی برای چاپ اسکناس‌های معمولی وجود نداشت، بانک مرکزی «چک‌های مدیریتی» (cheques de gerencia) را از ۵٬۰۰۰ تا ۱۰ میلیون پزو بولیویانو چاپ کرد. تا سال ۱۹۸۶ این چک‌ها تقریباً جایگزین اسکناس‌های عادی در گردش شدند. تورم در سال ۱۹۸۵ به اوج خود رسید: نرخ سالانه بیش از ۲۰٬۰۰۰ درصد. در این مدت قیمت‌ها تقریباً یک میلیون برابر شدند.

در سال ۱۹۸۷، دولت اصلاحات مالی و پولی گسترده‌ای اجرا کرد که شامل معرفی بولیویانوی جدید با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ بود. در آن زمان، ارزش ۱ دلار آمریکا حدود ۱٫۸ تا ۱٫۹ میلیون پزو برآورد می‌شد. در اوایل دهه ۹۰، اقدامات دولت بولیوی باعث شد تورم کاهش یابد و در سطح قابل‌کنترلی باقی بماند.

۱۰ – پرو، ۱۹۹۱

• واحد پول قدیم: اینتی پرویی (Peruvian inti)
• واحد پول جدید: نوئو سول پرویی (Peruvian nuevo sol)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

از سال ۱۸۶۳، سول واحد پول ملی پرو بود. اما تورم مزمن ناشی از وضعیت نابسامان اقتصادی باعث شد که دولت در سال ۱۹۸۵ آن را با با نرخ ۱٬۰۰۰ سول در برابر ۱ اینتی با این واحد پولی جدید جایگزین کند، . در آن زمان، ۱ دلار آمریکا بیش از ۳٬۲۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ سول ارزش داشت.

این تغییر نه‌تنها تورم را کنترل نکرد، بلکه آن را به ابرتورم کشاند که تا اوایل دهه ۹۰ میلادی شدت گرفت. پیش از بازارزش‌گذاری دوم در ۱۹۹۱، اسکناس‌های اینتی میلیون به‌طور معمول برای سهولت محاسبات استفاده می‌شد.

در سال ۱۹۹۱، واحد پول جدید نوئو سول (سول جدید) با نرخ ۱ سول جدید در برابر ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ اینتی (یا ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ سول قدیم) معرفی شد. این اقدام ثبات اقتصادی پرو را در پی داشت.

در سال ۲۰۱۵، دولت واژه نوئو را از واحد پول کشور حذف کرد و واحد پول فقط به سول تغییر نام داد.

از زمان معرفی سول جدید تاکنون، نرخ تورم این کشور به‌طور میانگین ۱٫۵ درصد باقی مانده است که یکی از پایین‌ترین نرخ‌ تورم‌ها در کل آمریکای جنوبی و لاتین محسوب می‌شود.

۱۱– آنگولا، ۱۹۹۹

• واحد پول قدیم: کوانزای تعدیل‌شده (kwanza reajustado)
• واحد پول جدید: دومین کوانزا (2nd kwanza)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یک مورد مهم دیگر از بازارزش‌گذاری واحد پولی ملی در سال ۱۹۹۹ در آنگولا اتفاق افتاد، زمانی که کوانزای تعدیل‌شده با با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ با دومین کوانزا جایگزین شد.

بین دهه‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۶۰، آنگولا رشد اقتصادی چشمگیری را تجربه کرد، عمدتاً به دلیل استخراج منابع طبیعی فراوان، به‌ویژه نفت در این کشور بود. اما از ۱۹۷۴ و پس از کودتای نظامی در لیسبون، اوضاع تغییر کرد. آنگولا در ۱۹۷۷ استقلال خود را از پرتغال به دست آورد و پرتغالی‌ها کشور را ترک کردند. همان سال، کوانزا جایگزین اسکودو شد. از آن زمان تاکنون، چهار نسخه متفاوت از کوانزا در آنگولا در گردش بوده است.

استقلال کشور، بحران به همراه داشت، چون مردم آنگولا تجربه و دانش لازم برای اداره کشور و نگهداشت زیرساخت‌ها را نداشتند. جنگ‌های داخلی خونین بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۲ نیز تورم را در این کشور تشدید کرد. در دهه ۹۰، پول آنگولا چندین بار به بی‌ارزش‌ترین ارز جهان تبدیل شد.

در ۱۹۹۰، دولت نُوو کوانزا (novo kwanza) را معرفی کرد که جایگزین واحد پول قبلی شد. اما مردم فقط می‌توانستند ۵ درصد از اسکناس‌های قدیمی را مبادله کنند و بقیه باید به اوراق دولتی تبدیل می‌شد.

نُوو کوانزا تا ۱۹۹۵ دوام آورد، زمانی که با نرخ ۱٬۰۰۰ به ۱ با کوانزای تعدیل‌شده (kwanza reajustado) جایگزین شد. اما تورم ادامه یافت و کوچک‌ترین اسکناس در آن زمان ۱٬۰۰۰ کوانزای تعدیل‌شده بود.

در سال ۱۹۹۹، زمانی که نرخ برابری کوانزای تعدیل‌شده به ۵٬۴۰۰٬۰۰۰ در برابر ۱ دلار آمریکا رسید، دولت آنگولا آن را با کوانزای جدید با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ جایگزین کرد. هرچند در ابتدای کار این پول نیز دچار تورم بالا شد، اما امروزه واحد پول نسبتاً باثباتی به شمار می‌رود.

۱۲– ترکیه، ۲۰۰۵

• واحد پول قدیم: لیر ترکیه (Turkish lira)
• واحد پول جدید: لیر جدید ترکیه (Turkish new lira)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

از سال ۱۹۴۶، لیر ترکیه به دلار آمریکا متصل بود، با نرخ ۲٫۸ لیر در برابر ۱ دلار. اما در ۱۹۷۰ سقوط ارزش پول ملی ترکیه آغاز گردید. تورم مزمن بالا بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۵ منجر به کاهش شدید ارزش پول ملی این کشور شد.

در سال ۱۹۹۰، هر دلار آمریکا برابر با ۲٬۵۰۰ لیر بود و تا سال ۲۰۰۵، این نرخ برابری به ۱٬۳۵۰٬۰۰۰ لیر برای ۱ دلار رسید.

بیشترین نرخ تورم سالانه در ترکیه حدود ۳۸ درصد بود، که باعث شد لیر در سال‌های ۱۹۹۶-۱۹۹۵ و دوباره در دوره‌ی ۲۰۰۴-۱۹۹۹ به بی‌ارزش‌ترین واحد پول ملی جهان تبدیل شود.

در نهایت، در سال ۲۰۰۵، بازارزش‌گذاری لیر انجام شد: ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ لیر قدیم در برابر ۱ لیر جدید. در سال ۲۰۰۹، واژه‌ی جدید از نام پول ملی ترکیه حذف گردید.

در سال ۲۰۱۷ دوباره نرخ تورم در ترکیه افزایش یافت. کاهش ارزش لیر، رشد هزینه‌های استقراض، بدهی‌های خارجی بخش خصوصی، و تصمیم اردوغان برای جلوگیری از افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی، همگی به بحران ارزی و بدهی ترکیه منجر شدند. برخی تحلیلگران هم تنش‌های ژئوپلیتیکی با آمریکا و تعرفه‌های تحمیلی بر محصولاتی مثل فولاد و آلومینیوم ترکیه را یکی از دلایل این تورم دانسته‌اند.

۱۳ – گرجستان، ۱۹۹۶

• واحد پول قدیم: کوپونی (kuponi)
• واحد پول جدید: لاری گرجستان (Georgian lari)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

گرجستان در سال ۱۹۹۱ مسیر خود به سمت اقتصاد بازار آزاد را آغاز کرد. دو سال بعد، دولت این کشور، روبل روسیه (واحد پول آن زمان) را با کوپونی (کوپن‌) جایگزین کرد.

اما مثل بسیاری از کشورهای پساشوروی، اقتصاد گرجستان دچار فروپاشی شد، زیرا بازسازی کامل سیستم به منابع و زمان زیادی نیاز داشت. کسری بودجه به‌طور مداوم رشد می‌کرد و جنگ‌های داخلی در اوستیای جنوبی و آبخازیا اوضاع را بدتر کرد. پول جدید هم دچار ابرتورم شدید شد.

جالب است که اسکناس‌های کوپونی دارای ارقام نامعمولی مثل ۳٬۰۰۰، ۳۰٬۰۰۰ و ۱۵۰٬۰۰۰ کوپن بودند.

در سال ۱۹۹۵، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به گرجستان وام اعطا کردند تا وضعیت اقتصادی این کشور تثبیت شود. یک سال بعد، در ۱۹۹۶، لاری گرجستان معرفی شد و با نرخ ۱ لاری در برابر ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ کوپونی با واحد پول قبلی جایگزین گردید.

از آن زمان، لاری به‌عنوان یکی از باثبات‌ترین ارزهای پساشوروی شناخته می‌شد، تا اینکه در سال ۲۰۱۹ دوباره با افت ارزش روبه‌رو گردید.

چند نمونه دیگر از بازارزش‌گذاری (حذف صفر از پول ملی)

در این کشورها نیز صفرهای زیادی از اسکناس‌ها حذف شد (حداقل ۴ صفر):

کشور	سال	واحد پول قدیم	واحد پول جدید	نرخ تبدیل
اوکراین	۱۹۹۶	کاربووانتس (Karbovanets)	گریونا (Hryvnia)	‎۱۰۰,۰۰۰∶۱
ونزوئلا	۲۰۱۸	بولیوار فوئرته (Bolívar Fuerte)	بولیوار سوبرانو (Bolívar Soberano)	‎۱۰۰,۰۰۰∶۱
تایوان	۱۹۴۹	دلار تایوان	دلار جدید تایوان	‎۴۰,۰۰۰∶۱
اکوادور	۲۰۰۰	سوکره (Sucre)	دلار آمریکا	‎۲۵,۰۰۰∶۱
اتریش	۱۹۲۵	کرون اتریشی (Austrian Krone)	شیلینگ اتریشی	‎۱۰,۰۰۰∶۱
آرژانتین	۱۹۸۳	پزو لی (Peso Ley)	پزو آرژانتینی (Peso Argentino)	‎۱۰,۰۰۰∶۱
آرژانتین	۱۹۹۲	آئوسترال (Austral)	پزو	‎۱۰,۰۰۰∶۱
لهستان	۱۹۹۵	دومین زلوتی (2nd Złoty)	سومین زلوتی (3rd Złoty)	‎۱۰,۰۰۰∶۱
رومانی	۲۰۰۵	سومین لئو (3rd Leu)	چهارمین لئو (4th Leu)	‎۱۰,۰۰۰∶۱
غنا	۲۰۰۷	سدی (Cedi)	سدی جدید (New Cedi)	‎۱۰,۰۰۰∶۱
بلاروس	۲۰۱۶	دومین روبل (2nd Ruble)	سومین روبل (3rd Ruble)	‎۱۰,۰۰۰∶۱

مورد احتمالی بعدی: ایران 🇮🇷

در سال ۲۰۱۹، دولت ایران اعلام کرد که قصد دارد واحد پولی به شدت بی‌ارزش‌شده ریال را با تومان جدید جایگزین کند، با نرخ ۱۰٬۰۰۰ ریال در برابر ۱ تومان جدید. اما در ادامه اعلام شد که تومان حذف و همان ریال واحد رسمی پول ملی ایران خواهد بود. اکنون که طرح حذف ۴ صفر از پول ملی در مجلس شورای اسلامی تصویب شده، می‌توان گفت که ایران نیز به زودی به این فهرست خواهد پیوست.

این فرآیند احتمالاً ۲ تا ۵ سال طول می‌کشد. دلیل این تغییر، کاهش ارزش ریال به میزان تقریبی ۶۰۰ درصد به‌خاطر تورم افسارگسیخته است. امروز، ریال ایران به‌عنوان ضعیف‌ترین واحد پولی جهان شناخته می‌شود.