ایام‌البیض به چه روزهایی از ماه قمری می گویند؟
روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری را ایام‌البیض گویند. ایام‌البیض به معنای روزهای سفید و نورانی است. به علت مهتابی بودن این سه شب، به شب‌های روشن و سفید، ایام‌البیض نامیده شده است. “بیض” جمع بَیضاء است که در زبان عرب به معنای سفید است.
برخی از جمله شهید ثانی بر این اعتقادند که ایام البیض در اصل «اَیامُ لَیالِی البیض»، به معنای روزهای شب‌های سفید است که «لیالی» حذف شده و این روزها به ایام البیض معروف شده است. (مسالک الأفهام، ج۲، ص۷۶)
شیخ صدوق از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله روایتی آورده که: حضرت جبرئیل علیه‌السلام، آدم‌علیه‌السلام را بواسطه سرپیچی از خداوند، و خوردن از میوه درخت ممنوعه، در حالی که سر تا پا سیاه شده بود را، به زمین منتقل کرد. وقتی ملائک، آدم علیه‌السلام را اینگونه دیدن، ناله و گریه کرده و به خداوند گفتن: مخلوقی را که آفریدی و از روح خود در او دمیدی و فرشتگانت را به سجده‌کردنش وادار نمودی؛ حال با یک گناه، رنگ سفیدش را به سیاهی مبدل فرمودی؟!
از آسمان ندا آمد و به آدم علیه‌السلام گفته شد، امروز را برای پروردگارت روزه بگیر.
آدم علیه‌السلام آن روز را که مطابق با روز 13 ماه بود، روزه گرفت، پس یک‌سومِ سیاهی از او پاک شد. سپس روز چهاردهم را روزه گرفته، یک‌سوم دیگر از سیاهی‌های بدنش سفید شد. روز پانزدهم را نیز روزه گرفت و بخش آخر بدنش، از سیاهی پاک شد و بدین صورت تمام سیاهی از وجودش برطرف شد. پس این سه روز، ایام‌البیض نامیده شد.
بعد منادى از آسمان ندا داد: اى آدم! این سه روز را براى تو و فرزندانت فرصتی قرار دادم، کسى که این سه روز را در هر ماه قمری، روزه بگیرد، گویا تمام عمرش را روزه گرفته است. (علل الشرائع، ج2، ص380)
ثواب روزه در ایام‌البیض
بهترین عمل در این سه روز، روزه‌گرفتن است. علامه حلی معتقد است که ایام‌البیض و انجام اعتکافِ در آن، در همه ادیان الهی قدمت دارد. همچنین علامه مجلسی از اعتکاف حضرت سلیمان علیه‌السلام در بیت‌المقدس روایت کرده است.
در وسائل‌الشیعه روایتی از پیامبراکرم صلیاللهعلیهوآله آمده که فرمودند:
جبرئیل بر من نازل شد و گفت: به علی بگو: در هر ماه 3 روزِ ایام‌البیض را روزه بگیر که روز اول فضیلت روزه 10 هزار سال، روز دوم فضیلت روزه 30 هزار سال و روز سوم فضیلت روزه 100هزار سال را دارد. سپس پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرمود: خداوند این ثوابها را به تو و هر کسی که این 3 روز را روزه بگیرد، لطف می‌کند. (وسائل الشیعة، ج 10، ص 437)
روزه ماهیانه در ایام‌البیض
امیرالمومنین علی علیه‌السلام فرمود: تا زمانی که پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله حیات داشتند؛ همواره سه روز ایام البیض را روزه می‌گرفتند. (قرب‌الاسناد، ص90)
در نزد شیعیان نیز، ایام‌البیضِ ماه رجب و بعد از آن شعبان و ماه رمضان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مهمترین عمل در این سه روز روزه‌گرفتن است. حتی پیامبراکرم صلیاللهعلیهوآله سفارش کردن که مردم روزه‌گرفتن ماهیانه خود را در ایام‌البیض قرار دهند. (مسند ابن حنبل، ج37، ص25)