اشتباه بزرگ نظام دارویی کشور/ مزایای طرح ژنریک برای نظام سلامت

به گزارش خبرگزاری مهر، یکصد و سی و چهارمین نشست شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت با حضور دبیر فرهنگستان علوم پزشکی ایران و رئیس این شورا، اعضای گروه‌های علوم دارویی و آینده نگاری، هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، رؤسای انجمن‌های داروسازی، رؤسای انجمن شرکت‌های پخش و توزیع دارو و مکمل، در سالن ابن سینا فرهنگستان علوم پزشکی ایران برگزار شد.

در این نشست سید حسن امامی رضوی دبیر فرهنگستان علوم پزشکی ایران، با اشاره به اینکه برنامه هفتم توسعه در حال اجرا است، این نشست به بررسی قانون برنامه هفتم پیشرفت با تمرکز بر نظام دارویی کشور در طرح ژنریک اختصاص داده شده است.

در ادامه علی خلج رئیس گروه علوم دارویی فرهنگستان علوم پزشکی ایران، با بیان اینکه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تعدادی از داروها وارداتی و تعدادی دیگر نیز توسط شرکت‌های دارویی چند ملیتی یا با سرمایه‌گذاری خارجی و یا با سرمایه‌گذاری ایرانی و تحت لیسانس با نام برند در ایران تولید و عرضه می‌شدند، گفت: تعداد محدودی از کارخانه‌های کوچک داخلی به تولید دارو با نام ژنریک برای مؤسسات دولتی و با نام برند برای استفاده عمومی اقدام می‌کردند و بعد از پیروزی انقلاب، شرکت‌های چند ملیتی به مالکیت ایران در آمدند و نظام نوین ژنریک مبتنی بر تولید داروها با نام ژنریک و واردات و توزیع متمرکز اجرا گردید و این طرح تا دو دهه با موفقیت ادامه داشت.

رئیس گروه علوم دارویی خاطر نشان کرد: در اواخر دهه ۸۰ با شروع به کار داروخانه‌های تک نسخه‌ای و همچنین به وجود آمدن شرکت‌های تحت لیسانس، استفاده از نام “برند” شروع و برای تمایز محصولات شرکت‌های دارویی از نظر کیفیت و همچنین اصلاح قیمت‌ها مجاز اعلام گردید.

وی افزود: این تصمیم اشتباه بزرگی بود زیرا اثرات و خصوصیات یک دارو با نام ژنریک باید از همه نظر همانند داروی برند باشد. اگر دارویی با نام ژنریک از یک شرکت به هر دلیل دارای خصوصیات و کیفیت داروی برند نباشد نباید به بازار عرضه شود.

خلج ادامه داد: یک طرح تحقیقاتی در گروه علوم دارویی تحت عنوان “تبیین ارزیابی روند اجرای طرح ژنریک و نظام دارویی ملی کشور” اجرا و نتایج آن نشان داد؛ تجویز و مصرف داروهای ژنریک همراه با کاهش هزینه‌های سلامت و پرداختی بیماران و بیمه‌ها بوده است. به همین ترتیب گزارش شده است که در کشورهای اروپایی نظیر هلند و بریتانیا و همچنین ایالات متحده آمریکا سهم عددی داروهای ژنریک ۷۸ تا ۸۵ درصد با سهم ارزشی ۲۲ تا ۳۶ درصد بوده است و به رغم ورود داروهای گران قیمت با فن‌آوری بالا میزان رشد هزینه‌های سالیانه دارویی در کشورهای توسعه یافته منفی بوده است.

در ادامه نشست، عباس کبریایی زاده استاد دانشکده داروسازی و رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در خصوص اینکه آیا الزام به رعایت سیاست‌های ژنریک ملحوظ در سیاست‌های کلی سلامت و برنامه هفتم توسعه یک فرصت است یا تهدید، اظهار داشت: یک سازمان غذا و داروی مقتدر در صورتی می‌تواند بازار دارویی ژنریکی را اجرا کند که دارویی با کیفیت قابل مقایسه با داروی برند ارائه دهد و نیل به این دستاورد مستلزم دستورالعمل‌های قابل اجرا و عملیاتی است. همچنین قیمت گذاری داروهای ژنریک باید منطقی باشد به طوری که متضمن کیفیت و کارایی و ارتقا شاخص‌های سلامت جامعه باشد، داروهای با نام ژنریک در بازارهای داخلی و بین المللی باید از شاخص‌های رقابت مانند پایداری، کیفیت، و…، برخوردار باشند. استفاده شرکت‌ها از نشان و برند اختصاصی در جهت جلب اعتماد مصرف کنندگان به محصولاتشان است.

سخنران دیگر این نشست، نازیلا یوسفی عضو وابسته و عضو گروه علوم دارویی فرهنگستان علوم پزشکی بود که در خصوص نظام دارویی کشور در آئینه برنامه هفتم پیشرفت سخن گفت.

وی به بیانیه فرهنگستان علوم پزشکی در خصوص طرح ژنریک و نظام ملی دارویی اشاره کرد و گفت: این بیانیه زمستان ۱۳۹۸ صادر و در آن آمده است در نظام دارویی ژنریک عرضه تمامی داروها در اقصی نقاط کشور و تمامی مراکز درمانی و برای تمامی مردم باید با نام ژنریک و با قیمت یکسان باشد. باید قبول کرد که اجرای نظام دارویی “طرح ژنریک” تأثیر کاملاً مثبتی در نظام سلامت داشته و باید تمامی آحاد مردم ایران بدون سردرگمی از این نعمت برخوردار شوند. همچنین در این بیانیه آمده است.

یوسفی خاطر نشان کرد: در نظام دارویی ژنریک همه داروهای تولیدی در کشور باید با نام ژنریک تولید شوند و شرکت‌های داروسازی مجاز هستند به منظور فراهم شدن امکان ردیابی محصولات خود توسط سازمان‌های نظارت کننده و همچنین شناسایی آنها توسط تجویز کنندگان و مصرف کنندگان از تغییر در شکل و ظاهر داروهای تولیدی یا استفاده از بسته بندی‌های مختلف صرفاً با نام ژنریک استفاده کنند. در نظام دارویی ژنریک تجویز داروها صرفاً از داروهای موجود در فهرست داروهای ایران مجاز می‌باشد.

در پایان، محمد علی محققی معاون علمی فرهنگستان علوم پزشکی ایران در جمع بندی مطالب، اظهار داشت:
اگر بخواهیم نقش فرهنگستان را در موضوع مهمی در نظام سلامت مانند نظام ملی دارویی با طرح ژنریک ترسیم کنیم باید چهار بعد را در نظر بگیریم و توجه داشته باشیم که رسالت فرهنگستان فرهنگ سازی است و برای اینکه فرهنگ سازی تأثیرگذار باشد، باید همه ابعاد فرهنگ را در بر بگیرد که تاثیرگذارترین آن سلامت جامعه است.

وی در ادامه اظهار داشت: از جمله وظایف دیگر فرهنگستان پیشرفت علمی است و این مهم در مفهوم طرح نظام دارویی” خود اتکایی در حوزه دارو ” است و نباید وابستگی به کشورمان تحمیل شود و رسیدن به مرجعیت باید از وظایف ما باشد.

محققی به بحث حمایت طلبی اشاره کرد و افزود: مهم‌ترین مطالبه فرهنگستان در همه بحث‌های سلامت اجرای همه جانبه سیاست کلی سلامت است. در گروه علوم دارویی بیانیه‌های بسیار ارزشمندی در موضوع طرح ژنریک تهیه که باید بازبینی و از جانب فرهنگستان برای سیاستگذاران و جامعه سلامت برای تصمیم‌سازی های مهم نظام در حوزه نظام دارویی ارسال شود.