نشانه‌های چاقی پنهان و روش تشخیص آن

پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که خود را سالم می‌دانند، ممکن است چاقی پنهان داشته باشند. معیارهای جدید نشان می‌دهد تنها شاخص توده بدنی (BMI) برای سنجش وضعیت بدن کافی نیست و حتی افرادی با وزن ظاهراً مناسب، ممکن است در معرض خطر چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن باشند.

۱۲ نشانه که می‌گویند اضافه وزن شما خطرناک است؛ چاقی بالینی چیست؟

بازنگری در تعریف چاقی

در سال‌های اخیر گروهی از متخصصان پیشنهاد کرده‌اند که تعریف چاقی بر اساس شاخص توده بدنی باید اصلاح شود. در روش سنتی، عددی بین ۱۸٫۵ تا ۲۵ به عنوان محدوده سالم، بین ۲۵ تا ۳۰ اضافه‌وزن و ۳۰ به بالا چاقی تلقی می‌شد. اما کارشناسان می‌گویند این معیار به‌تنهایی قادر نیست ترکیب واقعی بدن را نشان دهد و بسیاری از افراد را از خطرات سلامتی غافل می‌کند.

پژوهشگران بر این باورند که چربی اضافی می‌تواند در بدن افرادی انباشته شود که در ظاهر، به‌ویژه در ناحیه‌ شکم، اضافه‌وزن ندارند. این نوع چربی با افزایش سن و کاهش طبیعی توده‌ عضلانی بیشتر می‌شود و در حالی که وزن کلی تغییر چندانی ندارد، خطر بیماری‌های متابولیک را افزایش می‌دهد.

چاقی پنهان چیست؟

چاقی پنهان وضعیتی است که در آن، فرد با وجود وزن متعادل یا حتی ظاهراً لاغر، در بخش میانی بدن خود چربی انباشته دارد. به همین دلیل، ممکن است شاخص توده بدنی عدد نگران‌کننده‌ای نشان ندهد، اما چربی شکمی زیاد سلامت او را تهدید کند.

این پدیده که به آن «چربی پنهان» یا «skinny fat» نیز گفته می‌شود، باعث بروز مشکلاتی مانند اختلال عملکرد اندام‌ها، افزایش قند خون و بیماری‌های قلبی می‌شود.

معیارهای جدید سنجش چاقی

در تعریف تازه، متخصصان علاوه بر شاخص توده بدنی، دو عامل دیگر را نیز در نظر می‌گیرند؛ دور کمر و نسبت دور کمر به قد.

به گفته‌ آنها، اگر شاخص توده بدنی فرد بالاتر از ۳۰ باشد و حداقل یکی از این دو اندازه در محدوده‌ ناسالم قرار گیرد، فرد چاق محسوب می‌شود. حتی اگر شاخص توده بدنی کمتر از ۳۰ باشد، وجود دو معیار افزایش‌یافته می‌تواند نشانه‌ چاقی پنهان باشد.

بر اساس استانداردهای سلامت جهانی، دور کمر ناسالم برای مردان از ۹۴ سانتی‌متر و برای زنان از ۸۰ سانتی‌متر به بالا است. همچنین اگر دور کمر بیش از نیمی از قد فرد باشد (نسبت ۰٫۵ یا بالاتر)، خطر چاقی پنهان وجود دارد.

چرا آگاهی از چاقی پنهان اهمیت دارد؟

چاقی پنهان معمولاً بدون علامت ظاهری است و به همین دلیل بسیاری از افراد از وجود آن بی‌خبرند. اما تجمع چربی در اطراف اندام‌های حیاتی مانند کبد و لوزالمعده می‌تواند موجب بروز بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، بیماری قلبی و حتی اختلال عملکرد اندام‌ها شود.

به همین دلیل، متخصصان تأکید می‌کنند که سنجش سلامت باید جامع‌تر از وزن و شاخص توده بدنی باشد. پایش منظم دور کمر و حفظ نسبت مناسب میان وزن و قد، راهی مؤثر برای پیشگیری از چاقی پنهان است.

راهکارهایی برای پیشگیری از چاقی پنهان

1. فعالیت بدنی منظم: تمرینات قدرتی و هوازی به افزایش توده‌ عضلانی و کاهش چربی احشایی کمک می‌کند.
2. تغذیه‌ متعادل: کاهش مصرف قند، نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ترانس در پیشگیری از چاقی مؤثر است.
3. اندازه‌گیری مستمر: کنترل دوره‌ای دور کمر و نسبت آن به قد، تصویری واقعی‌تر از وضعیت بدن ارائه می‌دهد.
4. خواب کافی و کاهش استرس: خواب ناکافی و اضطراب مزمن باعث افزایش ترشح هورمون کورتیزول و تجمع چربی در ناحیه‌ی شکم می‌شود.