با فعال شدن مکانیسم ماشه، خطرات زیادی به وجود خواهد آمد.
چهار دیپلمات غربی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز اعلام کردند که بریتانیا، فرانسه و آلمان – موسوم به «تروئیکای اروپایی» – احتمالاً روند فعالسازی مکانیسم ماشه را از امروز پنجشنبه، ششم شهریور، آغاز خواهند کرد. به گفته این منابع، اروپایی‌ها همچنان امیدوارند تهران در ۳۰ روز آینده تعهداتی درباره برنامه هسته‌ای ارائه دهد تا اجرای عملی این تصمیم متوقف شود.
نمایندگان کشورهای اروپایی عضو برجام روز سه‌شنبه، چهارم شهریور، در دیدار با مقامات جمهوری اسلامی کوشیدند پیش از موعد پایان مهرماه – زمانی که اختیار بازگرداندن تحریم‌ها از دست آن‌ها خارج می‌شود – ایران را قانع کنند به میز مذاکرات بازگردد. اما سه دیپلمات اروپایی و یک دیپلمات غربی تأکید کردند که این گفت‌وگوها هیچ تعهد ملموسی از سوی ایران دربرنداشت. بر اساس مفاد برجام، این کشورها همچنان می‌توانند تحریم‌های لغو‌شده سال ۲۰۱۵ را بازگردانند و روند اعمال مکانیسم ماشه رسماً از امروز آغاز خواهد شد.
این تحریم‌ها شامل حوزه‌های مالی، بانکی، انرژی و نظامی خواهد بود.
باراک راوید، خبرنگار بین‌الملل آکسیوس، گزارش داد یک دیپلمات ارشد اروپایی گفته است: «رهبران اروپایی در آستانه تصمیمی تاریخی هستند. جلوگیری از اجرای کامل مکانیسم ماشه، تنها با یک معجزه دیپلماتیک ممکن است.» این دیپلمات تأکید کرد که فعالسازی مکانیسم ماشه به معنای پایان دیپلماسی نیست، اما نقض مکرر تعهدات ایران به برجام راهی جز این برای اروپا باقی نگذاشته است.
مکانیسم ماشه به حمله مجدد اسرائیل به ایران ختم می‌شود؟
ابراهیم متقی، کارشناس رسانه‌ای، نیز هشدار داد: «اگر مکانیسم ماشه فعال شود، معادله قدرت در منطقه تغییر خواهد کرد. اسنپ‌بک شوخی نیست؛ یک تهدید واقعی است که می‌تواند درگیری‌ها را از زمین به عرصه دریا نیز بکشاند.»
مکانیسم ماشه و دلار ۱۶۵ هزار تومانی؟
گزارش تازه اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد که بازگشت تحریم‌ها پیامدهای مستقیمی بر اقتصاد کشور خواهد داشت. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که قیمت دلار که در مردادماه حدود ۹۳ هزار تومان بود، در سناریوی خوش‌بینانه به ۱۱۵ هزار، در حالت محتمل به ۱۳۵ هزار و در بدبینانه‌ترین وضعیت به ۱۶۵ هزار تومان خواهد رسید. افزایش قیمت دلار نه‌تنها تورم سالانه را از سطح ۵۰ درصد فعلی به حدود ۹۰ درصد می‌رساند، بلکه رشد اقتصادی کشور را نیز از رقم مثبت ۰.۳ درصد به سمت منفی سوق می‌دهد.
همزمان، بازار طلا و سکه نیز در کانون توجه قرار گرفته است. کارشناسان هشدار می‌دهند که قیمت سکه در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه جهشی جدی خواهد داشت. طبق این ارزیابی‌ها، فشار تحریم‌های تازه و رشد افسارگسیخته قیمت دلار می‌تواند قیمت سکه را تا چند برابر افزایش دهد؛ رخدادی که پیامدهای اجتماعی و روانی گسترده‌ای برای طبقه متوسط خواهد داشت. اتاق بازرگانی پیش‌بینی کرده است که سرمایه‌گذاری خارجی به حداقل برسد و درآمدهای نفتی نیز در خوش‌بینانه‌ترین حالت به ۱۲۰ میلیارد دلار محدود شود.
با فعالسازی مکانیسم ماشه روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطع می‌شود؟
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزارت خارجه جمهوری اسلامی، در واکنش به این تحولات گفت: «در صورت اجرای مکانیسم ماشه، روابط ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت تأثیر قرار گرفته و احتمالاً متوقف خواهد شد.» او هشدار داد که حتی فعالیت نیروگاه بوشهر نیز با خطر اختلال روبه‌رو می‌شود.
حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارند
وزارت خارجه جمهوری اسلامی در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: «به اروپایی‌ها توضیح دادیم که به لحاظ حقوقی حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارند و اگر چنین اقدامی صورت گیرد، پیامدهای جدی برای آنان خواهد داشت.»
تحلیلگران معتقدند که هم‌زمانی تشدید فشارهای اقتصادی، افزایش قیمت دلار و رشد افسارگسیخته قیمت سکه می‌تواند بر بستر تنش‌های منطقه‌ای عمل کرده و در کنار سایه سنگین جنگ ایران و اسرائیل، فضای امنیتی و سیاسی خاورمیانه را بیش از پیش ملتهب سازد.
در شرایطی که جنگ ایران و اسرائیل همچنان به‌عنوان یک تهدید جدی در معادلات منطقه‌ای مطرح است، تصمیم اروپا برای اجرای مکانیسم ماشه می‌تواند جرقه‌ای تازه برای تشدید بحران باشد.
برخی کارشناسان حتی هشدار داده‌اند که ترکیب فشار اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و تداوم جنگ ایران و اسرائیل ممکن است آینده‌ای پرابهام‌تر از همیشه را رقم بزند.
